Czym jest dywersyfikacja? Jak dobrze zdywersyfikować portfel inwestycyjny?

Data dodania: 7 października 2024 r. / Aktualizacja: 29 listopada 2024 r.

W temacie inwestycji często pojawia się pojęcie dywersyfikacji.

Każdy, kto chociaż trochę interesuje się inwestowaniem, spotka się z nim raczej prędzej czy później. Dywersyfikacja — co to jest dokładnie? To nic innego, jak podział zainwestowanych środków na różne aktywa. Po co dywersyfikować portfel inwestycyjny? Po to, żeby w razie „wtopy” na jednej inwestycji nie stracić wszystkich zainwestowanych środków. 

Dzisiaj odpowiemy szerzej na pytanie, czym jest dywersyfikacja oraz jak zbudować dobrze zdywersyfikowany portfel inwestycji. 

Czym jest dywersyfikacja?

Początkujący w świecie inwestycji być może jeszcze nie słyszeli o nadrzędnej zasadzie, którą wpaja się studentom na uczelniach finansowych niemal od pierwszego dnia spędzonego w uczelnianych murach:

„Nie wkładamy wszystkich jajek do jednego koszyka.”

I o to właśnie chodzi w dywersyfikacji. Wyobraź sobie, że Twoje oszczędności życia to jajka. Wkładasz je wszystkie do jednego koszyka, czyli decydujesz się na jeden rodzaj inwestycji, np. w akcje jednej spółki. Nagle następuje krach i Twoja spółka bankrutuje, czyli Twój koszyk ze wszystkimi jajkami-oszczędnościami przewrócił się na podłogę i wszystkie jaja się pobiły. Jednym słowem: straciłeś właśnie oszczędności swojego życia. 

Jak temu zapobiec? Poprzez dywersyfikację, czyli rozlokowanie oszczędności w różnych aktywach, na różnych rynkach, z różnym ryzykiem. Kontynuując nasz jajcarski przykład, dzielisz swoje jajka i wkładasz je do wielu różnych koszyków. Jeśli któryś z nich się przewróci — trudno, stracisz kilka jajek. Ale pozostałe koszyki nadal mogą przynosić zyski, które zrekompensują straty. 

Dywersyfikacja co to

Korzyści z dywersyfikacji oraz jej wady

Zalety

  • Pozwala na zmniejszenie ryzyka inwestycyjnego. 
  • Dywersyfikacja umożliwia również lepsze zarządzanie swoim portfelem. Przemyślana strategia pozwala na szybkie reagowanie na zmieniające się warunki rynkowe.

Wady

  • Dywersyfikacja nie ma na celu maksymalizacji zysków, tylko zmniejszenie ryzyka. Inwestując w jeden aktyw, np. w kryptowalutę, możesz zarobić dużo więcej. Ale druga strona medalu jest taka, że w razie odwrócenia się rynku możesz stracić większość lub nawet całość kapitału w dosłownie kilka chwil.
  • Wymaga czasu i dobrego rozeznania rynku.

Podział dywersyfikacji, czyli na co zwracać uwagę w inwestycjach?

Decydując się na inwestowanie, należy tak przeprowadzić cały ten proces, by zminimalizować ryzyko strat. I mówimy tu zarówno o stratach częściowych, spowodowanych obniżeniem ceny danego aktywa, jak i o stratach całkowitych, czyli na przykład o bankructwie spółki, której akcje nabyliśmy. 

Budując swój portfel inwestycyjny, powinieneś wziąć pod uwagę wszystkie metody dywersyfikacji ryzyka. 

1. Dywersyfikacja ze względu na klasy aktywów

W co możemy inwestować? Obecnie niemal we wszystko. I to nie wychodząc z domu, ponieważ rachunek maklerski czy konto u brokera można założyć w kilkanaście minut przez internet.  Omówimy teraz najpopularniejsze aktywa inwestycyjne, zaczynając od tych najmniej ryzykownych. 

Obligacje skarbowe

Obligacje skarbowe indeksowane inflacją są jednym z najbezpieczniejszych aktywów inwestycyjnych. Nie przynoszą za to wysokich zysków. Można by je porównać mniej więcej do aktualnie dostępnych na rynku lokat i kont oszczędnościowych. 

Inwestycje w złoto i srebro

złote monety bulionowe i sztabki złota

Zlaťáky.cz / Pexels

Można inwestować zarówno w złoto fizyczne, kupując złote sztabki i monety bulionowe, jak i również poprzez fundusze ETF, kontrakty CDF czy akcje firm, zajmujących się na przykład wydobywaniem złota. 

Najmniejszym ryzykiem obarczone są zakupy kruszcu fizycznego. O pozostałych formach inwestycji opowiemy za chwilę w kolejnych akapitach. 

Czy na złocie można stracić? Oczywiście, że tak. Jeśli kupisz je „na górce”, a za kilka miesięcy zechcesz sprzedać, to jest bardzo prawdopodobne, że cena sprzedaży będzie niższa, niż cena zakupu. Jednak ryzyko, że wartość złota spadnie do zera, jest, naszym zdaniem, zerowa. W długim okresie cena kruszcu systematycznie rośnie. Jest to zatem dobra forma inwestycji dla osób, które chcą bezpiecznie przechowywać swoje oszczędności przez lata. 

Sprawdź, jak inwestować w złote sztabki i monety

Pieniądze można zainwestować także w fizyczne srebro, jednak jego cena zależy od innych czynników, niż cena złota. Kurs złota w dużej mierze jest ukierunkowywany przez aktualną sytuację gospodarczą na świecie i zainteresowanie inwestorów. Srebro natomiast bardziej zależy od popytu gospodarczego na ten metal szlachetny. 

Przeczytaj, jak inwestować w srebro inwestycyjne

Inwestycje w nieruchomości

Petro na rynku nieruchomości

Inwestowanie w nieruchomości jest uznawane za jedną z bezpieczniejszych form lokowania oszczędności. W nieruchomości można inwestować na różne sposoby: kupując mieszkanie na wynajem, do flippingu, czyli kupno, szybki remont i sprzedaż z zyskiem czy też inwestycja w grunty, które z czasem nabiorą większej wartości (np. grunty rolne w atrakcyjnym miejscu, którą po kilku latach uda się przekształcić na działki budowlane). Jednak ten rodzaj inwestowania wcale nie jest pozbawiony ryzyka. 

Po pierwsze, nie można przyjąć, że nie pojawi się kolejny ogólnoświatowy kryzys i ceny nieruchomości nie zaczną spadać, ponieważ nikt ich nie będzie chciał kupić. Tak było w czasie kryzysu w 2008 roku. W tym czasie ucierpiał przede wszystkim rynek w USA, ale sytuacja nie była ciekawa także w innych krajach.

Po drugie, trzeba wziąć pod uwagę otoczenie prawne, czyli zmieniające się przepisy. Na przykład możliwość wprowadzenia dodatkowego podatku dla osób, które mają więcej nieruchomości. 

Po trzecie, weź pod uwagę otoczenie geograficzne. Czy kupiłbyś w tym momencie mieszkanie w Ukrainie w miejscu, w którym w każdym momencie może dojść do bombardowania i Twój nabytek zostanie zrównany z ziemią? Raczej nie. 

Obligacje korporacyjne

Czyli papiery dłużne, emitowane przez prywatne (lub czasami państwowe) firmy. Obligacje korporacyjne mogą przynieść większe zyski, ale ryzyko, że ich emitent w międzyczasie zbankrutuje i nie wykupi obligacji, jest już znacznie wyższe. Przykład: obligacje nieistniejącego już Getin Noble Banku. Wartość umorzonych obligacji to około 700 mln zł. Ich nabywcy mogą jedynie dochodzić zwrotu zainwestowanych środków na drodze sądowej. 

Fundusze inwestycyjne

Fundusze inwestycyjne są różne. Możemy je podzielić na:

  • Względnie bezpieczne, zwane zazwyczaj obligacyjnymi, czyli takie, których skład to przede wszystkim obligacje skarbowe i korporacyjne.
  • Stabilnego wzrostu. Skład takich funduszy to około 60-70% papiery dłużne, a pozostała część to akcje. 
  • Zrównoważone, które składają się w mniejszej części (30-40%) z bezpiecznych dłużnych papierów wartościowych oraz w większej z akcji.
  • Agresywne, które zawierają prawie same lub same akcje.

Ilość funduszy inwestycyjnych na rynku jest przeogromna. Nawet banki komercyjne oferują je swoim klientom. Na przykład w ofercie banku ING znajdziesz ponad 100 różnych funduszy — a to przecież tylko jeden bank. 

Zalety:

  • Możliwość inwestowania nawet małych kwot (zazwyczaj już od 100 zł).
  • Funkcja regularnego, automatycznego inwestowania: możesz zlecić comiesięczne, automatyczne dokupowanie wybranego funduszu za określoną kwotę. 
  • Dość łatwo dopasować poziom ryzyka i horyzont czasowy do własnych preferencji. 
  • Fundusze same w sobie są już zdywersyfikowane: znajdziemy tam co najmniej kilka różnych instrumentów finansowych. Można także wybrać na przykład fundusze inwestujące w dany sektor lub w danym regionie geograficznym. 

Wady: 

  • Nie masz wpływu na skład funduszu.
  • Zakup i odkupienie trwa kilka dni roboczych. W tym czasie cena jednostki uczestnictwa w funduszu ulegnie zmianie. 
  • Dość wysokie opłaty za zarządzanie itp.

Fundusze ETF

Fundusze ETF to szczególny rodzaj funduszy inwestycyjnych. W przeciwieństwie do tych tradycyjnych, są one notowane na giełdzie i handel nimi odbywa się w dużo płynniejszy sposób, poprzez rachunek maklerski. Po prostu składasz zlecenia kupna lub sprzedaży, tak samo, jak w przypadku akcji i jeśli znajdzie się druga strona, która zechce dokonać odwrotnej transakcji po takiej cenie, zlecenie jest realizowane natychmiastowo. Nie musisz czekać kilku dni roboczych na to, by zakupić czy sprzedać swoje fundusze. 

Dzięki funduszom ETF można inwestować w takie aktywa, które ciężko byłoby nabyć w tradycyjny sposób. Na przykład w indeksy: niewiele osób stać na to, by kupić akcje wszystkich spółek, wchodzących w skład danego indeksu, szczególnie jeśli mówimy tu o największych światowych indeksach. 

Inwestycje w ETF powinniśmy raczej traktować jako inwestycje średnio- i długoterminowe. 

Czym są fundusze ETF i jak je kupić?

Akcje

Obecnie bez problemu możesz nabyć akcje spółek notowanych zarówno na GPW, jak i na innych największych światowych giełdach. O ile lokowanie kapitału w największe, najstarsze i najpotężniejsze światowe korporacje mogą być uznane za względnie bezpieczne (przynajmniej długoterminowo), o tyle zainwestowanie oszczędności w nowo pojawiające się spółki, które są na rynku stosunkowo krótko, może skończyć się utratą całości kapitału. 

Forex

tryby euro

Forex to rynek walut. Najczęściej handel parami walutowymi odbywa się krótkoterminowo. Doświadczony trader w ciągu jednego dnia najczęściej otwiera i zamyka co najmniej kilka pozycji. Do tego na rynku forex można handlować z dźwignią, co teoretycznie pozwala na zwiększenie zysków. Dlaczego teoretycznie? Ponieważ jeśli wszystko idzie po naszej myśli, można owszem zarobić z dźwignią znacznie więcej. Ale równie szybko można wyzerować sobie rachunek, jeśli nasze prognozy okażą się chybione. 

Kontrakty CFD

Kontrakty CFD, czyli kontrakty na różnicę kursową stały się w ostatnim czasie bardzo popularną formą inwestowania krótkoterminowego. Zasadę ich działania można przedstawić jako zakład Twój i brokera, w którą stronę pójdzie cena wybranego aktywa. Kontrakty CFD pozwalają zarówno na grę na wzrosty (wtedy zakładasz, że cena pójdzie w górę), jak i na spadki (Twoim zdaniem cena będzie spadać). Inwestor może wykorzystać dźwignię finansową, by zwiększyć swoje zyski, ale wiąże się to także z dużo wyższym ryzykiem straty.  

Dzięki kontraktom CFD można inwestować w niemal każdy aktyw, bez konieczności jego „fizycznego” zakupu. Dzięki nim inwestor zyskuje dostęp do aktywów, w które ciężko byłoby inwestować w tradycyjny sposób. Weźmy na przykład surowce typu gaz ziemny czy kakao.  Najpopularniejsze rodzaje kontraktów CFD to CFD na akcje, ETF-y, surowce, forex, indeksy czy kryptowaluty.

Przeczytaj, czym są kontrakty CFD

Kryptowaluty

Bitcoin, źródło: www.pixabay.com

Kryptowaluty przyciągają coraz więcej nowych inwestorów, zachęconych ponadprzeciętnymi stopami zwrotu z inwestycji. To prawda, niektórym udaje się wyciągnąć nawet kilkaset procent. Niestety większość osób na kryptowalutach traci. Są to aktywa bardzo ryzykowne:

  • Zmienność cen na rynku kryptowalut jest ogromna. Wystarczy jedna medialna informacja, by ceny zaczęły spadać lub odwrotnie, rosnąć. To powoduje, że nie jest to rynek dla osób o słabych nerwach.
  • Kryptowalut są tysiące i trudno jest wybrać projekty, które mogą przynieść zyski. Szczególnie że część z nich prędzej czy później po prostu z rynku zniknie. 
  • Należy mieć na uwadze także ryzyko bankructwa giełdy, na której dokonuje się transakcji. Nawet największe z nich mogą upaść, a w takim przypadku, jeśli nie przetransferowałeś swoich kryptowalut do portfela zewnętrznego, możesz pożegnać się ze swoimi oszczędnościami. 

2. Dywersyfikacja ryzyka ze względu na zasięg geograficzny

DALL-E 3

 

Załóżmy, że przeczytałeś uważnie akapit o dywersyfikacji ze względu na różne klasy aktywów. Wziąłeś go sobie do serca i postanowiłeś rozlokować oszczędności w różnych aktywach. Decydujesz się na przykład na zakup obligacji skarbu państwa, nieruchomości w Polsce oraz akcji polskich spółek giełdowych. 

Co może pójść nie tak? Na przykład Polska pogrąża się w wojnie. Dzieje się to samo, co w Ukrainie. Jak myślisz, czy Twoja nieruchomość w Polsce będzie w takim momencie wiele warta i czy znajdą się chętni, by ją nabyć? A akcje polskich spółek giełdowych? Czy firma/firmy, w które zainwestowałeś, są w stanie nadal funkcjonować w warunkach wojennych? 

Ten prosty, chociaż nieco skrajny przykład obrazuje Ci, dlaczego należy zwracać baczną uwagę nie tylko na klasy aktywów, ale także ich rozmieszczenie geograficzne. Koncentrując się na jednym regionie, wystawiasz się na ryzyko, że coś złego się tam zadzieje. Dużo rozsądniejszym rozwiązaniem jest ulokowanie kapitału „po całym świecie". Na przykład kupując nieruchomość za granicą, nabywając akcje spółek giełdowych pochodzących z różnych krajów, a najlepiej z różnych kontynentów. 

3. Dywersyfikacja ze względu na sektor

Wielu początkujących inwestorów ma tendencję do inwestowania tylko w jeden sektor. Na przykład spółek medycznych. Najczęściej takie zachowanie jest podyktowane tym, że dana osoba wybiera sektor, na którym się zna lub którym się interesuje bądź też przeczytała gdzieś, że wszystkie firmy w tym sektorze rozwijają się w zawrotnym tempie. Z jednej strony rozumiemy takie zachowanie: łatwiej jest śledzić jeden sektor niż kilka. Jednak takie inwestowanie znacznie zwiększa ryzyko inwestycyjne. Jeśli na świecie stanie się coś, co zagrozi wszystkim firmom z danej branży, Twoja inwestycja, nawet jeśli zdywersyfikowana pod względem klasy aktywów i zasięgu geograficznego, może zakończyć się poważnymi stratami.

Żeby nie być gołosłownym, podamy przykład akcji spółki Moderna, produkującej m.in. szczepionki na COVID-19.  Spójrz, jak jej kurs wzrósł od początków pandemii, a jak zachowuje się teraz.

Kurs akcji moderna - dywersyyfikacja

 

A teraz, dla porównania, notowania polskiej spółki Mercator Medical S.A., producenta rękawiczek ochronnych i materiałów medycznych. Widzimy tu niemal identyczny wykres jak w przypadku Moderny. I podobnie będą wyglądać wykresy wszystkich firm medycznych i z tą dziedziną powiązanych, które zarobiły krocie w czasie pandemii. Jeśli inwestor zaczął lokować swoje pieniądze w takie właśnie spółki blisko szczytów w 2021 roku, to raczej nieprędko odrobi straty.

Kurs akcji Mercator dywersyfikacja

Podsumowując: należy zachować ostrożność i do swojego portfela inwestycyjnego dobierać takie aktywa, które pochodzą z różnych sektorów, najlepiej ze sobą niepowiązanych i z różnych miejsc na świecie.

4. Dywersyfikacja portfela inwestycyjnego ze względu na horyzont czasowy

Mówiąc o zarządzaniu inwestycjami i dywersyfikacji ryzyka, nie można nie wspomnieć o horyzoncie czasowym inwestycji. Świadomy inwestor musi na samym początku określić, przez jaki czas chce inwestować. Chodzi głównie o to, by w najmniej odpowiednim rynkowo momencie nie zaszła nagła konieczność wycofania swoich środków ze stratami, których mogłoby nie być, gdyby inwestycja została zrealizowana długoterminowo. 

Istnieją instrumenty, w które możemy inwestować krótkoterminowo, np. krótkoterminowe obligacje skarbu państwa. I są takie, do których powinno podchodzić się długoterminowo, jak na przykład akcje. 

Jak dobrze zdywersyfikować portfel inwestycyjny?

Dobrze zdywersyfikowany portfel inwestycyjny to taki, który pozwala osiągać zyski w czasie sprzyjającej koniunktury gospodarczej, ale jednocześnie minimalizuje ryzyko związane z inwestowaniem w czasie gorszej sytuacji na rynku.

 

jak zdywersyfikować inwestycje

 

1. Określ swój horyzont czasowy inwestycji.

Nie możesz pominąć tego etapu. Jeśli wiesz, że za rok-dwa pieniądze będą Ci potrzebne, na przykład na budowę domu, nie wkładaj swojego kapitału w te aktywa, które ze względu na warunki rynkowe podlegają dużym wahaniom cen. 

2. Ustal swoją skłonność do ryzyka.

Chodzi tutaj o to, byś określił, sam dla siebie, jakie zyski będą Cię satysfakcjonowały i jednocześnie jakie ryzyko utraty kapitału jesteś w stanie zaakceptować. 

Jeśli na przykład oczekujesz zwrotów na poziomie 20-40% i akceptujesz fakt, że część środków możesz stracić, możesz wybierać spośród szerokiego asortymentu inwestycji, np. funduszy czy nawet akcji. 

A jeśli na myśl o tym, że miałbyś stracić nawet niewielką część swojego kapitału, przechodzą Cię dreszcze i ta myśl nie daje Ci spać, musisz pogodzić się z tym, że część dostępnych aktywów nie jest dla Ciebie i musisz wybierać te względnie bezpieczne, które przyniosą niższe zyski, np. obligacje, nieruchomości czy fundusze inwestycyjne obligacyjne i skarbowe. 

3. Wybierz aktywa, w które chcesz inwestować i podziel środki.

  • Sprawdź korelacje pomiędzy aktywami. Najlepiej jest znaleźć takie, które są ujemnie zależne, czyli jeśli cena jednego wzrasta, to drugiego spada i odwrotnie. W przypadku, gdy korelacje wszystkich aktywów będą dodatnie, możesz znaleźć się w sytuacji, że przez jakiś czas wartość całego Twojego portfela pięknie rosła, a później, gdy nadeszły gorsze czasy, wszystko równie szybko spada. 
  • Pamiętaj o dywersyfikacji geograficznej oraz sektorowej. Nie pakuj wszystkich swoich oszczędności w jedną branżę oraz jeden region geograficzny.
  • Zbuduj portfel inwestycyjny. Ustalając proporcje poszczególnych aktywów w Twoim koszyku, możesz jako punkt wyjścia przyjąć, chociażby skład tradycyjnych funduszy inwestycyjnych. Poniżej podamy przykład.

Akceptujesz średnie ryzyko, więc odpowiedni dla Ciebie byłby fundusz zrównoważony, w którym około 40% to bezpieczne dłużne papiery wartościowe a reszta to akcje. Zaczynasz budować swój portfel:

40% kapitału przeznaczasz na bezpieczne inwestycje. Wybierasz złoto w formie fizycznej oraz obligacje skarbu państwa. Do tego dokupujesz nieco jednostek uczestnictwa zagranicznego funduszu inwestycyjnego, opartego na papierach dłużnych np. USA. 

60% kapitału będzie stanowić inwestycje bardziej ryzykowne. Za te pieniądze kupujesz akcje różnych spółek z różnych sektorów i miejsc na świecie, np. z GPW, USA, UK. Do tego dorzucasz kilka ETF-ów na indeksy z różnych, egzotycznych krajów, np. Chin czy Japonii. Niewielką część postanawiasz zainwestować w kryptowaluty. Przy okazji postanawiasz przekonać się, czy Forex jest dla Ciebie i inwestujesz tam dosłownie symboliczne pieniądze, aby zapoznać się z rynkiem i stwierdzić, czy jest on dla Ciebie. 

Ocena artykułu
Oddaj głos, bądź pierwszy!