Źródło: Pexels / Markus Winkler
Oprocentowania depozytów na lokatach i kontach oszczędnościowych nie zapewniają Ci zysku. One powodują jedynie, że w perspektywie czasu tracisz mniej, niż gdybyś trzymał te pieniądze w przysłowiowej skarpecie. Popatrz sam: jeśli inflacja wynosi 16%, a oprocentowanie lokat to 8%, nadal Twoje pieniądze tracą na wartości.
Sytuacja gospodarcza wymusza na posiadaczach oszczędności poszukiwanie alternatywnych sposobów na lokowanie pieniędzy. Oprócz tradycyjnych obligacji, funduszy inwestycyjnych i akcji, coraz większą popularnością cieszą się fundusze ETF.
Czym są fundusze ETF, gdzie je kupić i czy warto w nie inwestować? Na te i inne pytania odpowiemy w dzisiejszym artykule.
Co to jest fundusz ETF?
ETF-y, z angielskiego Exchange Traded Funds to fundusze inwestycyjne notowane na giełdzie. Te instrumenty finansowe charakteryzują się tym, że wiernie odzwierciedlają określony zbiór aktywów. Najczęściej są to indeksy giełdowe (np. WIG20), surowce (np. złoto, ropa), akcje, obligacje, waluty. Pierwszy na świecie fundusz ETF powstał w roku 1990 r. w Kanadzie — nosi nazwę Toronto Index Participation Units.
Kto emituje ETF?
Instrumenty finansowe, jakimi są ETF-y, są emitowane przez fundusz tworzony przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych.
Jak działają fundusze ETF?
Fundusz ETF ma w swoim składzie aktywa, które pozwalają na poruszanie się zgodnie z trendem, np. naśladują zachowanie indeksu giełdowego.
Weźmy na przykład amerykański indeks największych spółek S&P 500. Inwestor uważa, że będzie on rósł i chciałby dołączyć do trendu i na tym zarobić. Jednak zakup akcji wszystkich pięciuset spółek, które wchodzą w skład indeksu, jest kłopotliwe i czasochłonne, a czasami niemożliwe — ceny akcji mogą być bardzo wysokie i inwestora nie będzie stać na ich nabycie. W takim przypadku lepszym wyborem będzie zakup ETF, który odwzorowuje indeks.
Tym samym wartość Twojej inwestycji zależy od zmiany wartości indeksu giełdowego. Jeśli indeks spadnie, to dany ETF także, a wraz z nim Twoja inwestycja straci na wartości.
Fundusze ETF to pasywna metoda inwestowania.
Rodzaje ETF-ów
Rodzaje ETF-ów ze względu na sposób replikacji portfela
Replikacja fizyczna, inaczej pełna
Fundusz emitujący dany ETF dokonuje fizycznego zakupu aktywów, proporcjonalnie do ich wagi w indeksie wzorcowym. Dzięki temu możliwe jest uzyskanie wiernego odwzorowania. Metoda ta jest możliwa do zrealizowania na płynnych rynkach, gdzie nie ma problemu z zakupem aktywów.
Sampling, czyli metoda reprezentatywnej próbki
Fundusz dokonuje zakupu części aktywów wchodzących w skład danego indeksu wzorcowego. Tę metodę stosuje się w przypadkach, gdy indeks obejmuje setki lub tysiące różnych aktywów bądź też płynność jest tak niska, że ich zakup jest bardzo utrudniony.
Replikacja syntetyczna
W tym wypadku fundusz emitujący ETF-y nie nabywa aktywów, które wchodzą w skład danego indeksu. Dążą do jego naśladowania, ale za pomocą instrumentów pochodnych. Dlatego też różnica w kursach ETF-u i indeksu wzorcowego może być spora (jest to tak zwany tracking error).
Rodzaje ETF-ów ze względu na aktywa wzorcowe
Wśród najpopularniejszych możemy wyróżnić:
ETF na akcje, np.:
-ETF-y indeksowe, czyli odwzorowujące indeksy giełdowe jak np. S&P 500 czy WIG20.
-ETF-y sektorowe. W ich skład wchodzą spółki z określonego sektora gospodarki, np. z zakresu nowych technologii, IT, motoryzacyjne czy energetyczne.
-ETF-y geograficzne. Mogą składać się z akcji spółek z wybranego państwa (np. z Polski) lub kilku krajów (np. z rynku europejskiego czy rynki wschodnie).
ETF na obligacje.
ETF na surowce. Najczęściej są to ETF-y na złoto, ropę naftową, srebro, miedź.
ETF na waluty.
ETF na kryptowaluty.
Rodzaje ETF-ów ze względu na sposób rozdysponowania dywidendy
Skoro w skład danego funduszu ETF bardzo często wchodzą akcje spółek, to nasuwa się pytanie, co się dzieje w takim przypadku z dywidendą, jeśli spółka ją wypłaci?
To zależy od funduszu. Możemy wyróżnić:
ETF-y dystrybucyjne. Jeśli spółka wchodząca w skład funduszu ETF wypłaca dywidendę, to jest ona dystrybuowana do inwestorów. Mówiąc wprost: fundusz wypłaca Ci należną część zysków w postaci dywidendy.
ETF-y akumulujące. Oznacza to, że zarządzający funduszem nie wypłacają inwestorom dywidend, tylko je reinwestują, czego efektem jest wzrost wartości Twojej jednostki uczestnictwa w danym funduszu ETF.
Gdzie kupić ETF-y?
Fundusze ETF są notowane na giełdach papierów wartościowych. Co za tym idzie, aby inwestować w ETF-y, należy otworzyć konto w domu maklerskim. Aktualnie nawet część polskich banków dystrybuuje fundusze ETF, jednak nie można powiedzieć, że ich oferta jest szeroka.
Jeśli poważnie myślisz nad tym, by ulokować pieniądze w ETF-y z całego świata, lepszym wyborem będzie założenie konta maklerskiego i zakup ETF u wyspecjalizowanego brokera. Dobrą ofertą wyróżnia się polski broker XTB, którego największymi zaletami są niskie koszty (nie pobiera prowizji od transakcji do kwoty łącznego miesięcznego obrotu 100.000 euro) oraz szeroka oferta instrumentów finansowych (samych ETF-ów ma około 300).
W naszym rankingu kont maklerskich uwzględniliśmy największe firmy specjalizujące się w inwestycjach, które działają na rynku od lat i cieszą się dobrymi opiniami użytkowników. Oprócz tego znajdziesz tam szczegółowe analizy ofert brokerów, np. opłaty, dostępne instrumenty finansowe czy opinie o domu maklerskim.
Jak czytać nazwę ETF-ów?
Nowy na rynku inwestor, który stawia swoje pierwsze kroki w świecie ETF-ów, może na samym początku poczuć się skonfundowany, widząc nazwy funduszy ETF. Na szczęście ich rozszyfrowanie nie jest takie trudne, jak na pierwszy rzut oka może się wydawać.
Nazwa emitenta
Czyli firmy, która stworzyła i wypuściła na rynek dany fundusz ETF. Emitenci ETF-ów bardzo często są firmami należącymi bądź zależnymi od banków inwestycyjnych czy firm zarządzających aktywami.
Najwięksi emitenci ETF-ów na świecie:
iShares należy do BlackRock
Vanguard od The Vanguard Group.
SPDR, którego właścicielem jest State Street Company.
Invesco od Invesco Ltd.
Schwab należące do Charles Schwab Corp.
Oprócz tego w Europie popularne są ETF-y:
Lyxor od Société Générale
Xtrackers należący do Deutsche Bank
Indeks, który jest replikowany
Np. indeks S&P 500.
UCITS
Jeśli fundusz ETF ma w swojej nazwie UCITS oznacza to, że spełnia wymagania europejskiej dyrektywy, mówiącej o produktach zbiorowego inwestowania. Przepisy te mają na celu ochronę inwestora detalicznego.
Jeśli tego dopisku nie ma, to fundusz jest notowany na giełdzie poza Europą, np. w USA.
DIST oraz ACC
Te końcówki oznaczają sposób zarządzania dywidendami wypłaconymi przez spółki, których akcje wchodzą w skład danego funduszu ETF.
DIST, czyli fundusz ETF dystrybucyjny. Dla przypomnienia: wypłaca on ewentualną dywidendę inwestorowi.
ACC natomiast to fundusz akumulujący dywidendę. Jeśli nie chcesz robić sobie kłopotu z corocznym rozliczaniem dywidendy w zeznaniu podatkowym, wybierz ten rodzaj funduszu ETF.
Inwestycje w fundusze ETF w praktyce — jak to wygląda?
Zakładasz konto maklerskie, dzięki któremu możesz nabywać fundusze ETF. W większości domów maklerskich otwarcie rachunku następuje całkowicie zdalnie. Warto wybrać takiego brokera, który oferuje prowadzenie rachunku za darmo oraz ma niskie koszty transakcyjne.
Otrzymujesz dostęp do platformy, na której możesz składać zlecenia kupna i sprzedaży. Dużą popularnością wśród inwestorów cieszy się platforma xStation 5.
Przesyłasz na konto maklerskie środki pieniężne niezbędne przy składaniu zleceń kupna.
Zakupujesz jednostki uczestnictwa w wybranym przez siebie funduszu.
W dowolnym momencie możesz sprzedać swój fundusz ETF. Z reguły charakteryzują się one dużą płynnością i nie powinieneś mieć większego problemu z realizacją zlecenia.
Jaka jest różnica między funduszem ETF a funduszem inwestycyjnym?
Papier wartościowy.
Główna różnica polega na tym, że jednostki uczestnictwa w funduszach ETF są przedmiotem obrotu na giełdzie papierów wartościowych, i co za tym idzie, same stanowią papiery wartościowe.
Natomiast klasyczne fundusze inwestycyjne i ich jednostki uczestnictwa nie są notowane na giełdzie i nie są papierami wartościowymi.
Płynność zakupu i sprzedaży.
Ponieważ ETF jest papierem wartościowym notowanym na giełdzie, jego zakup i sprzedaż odbywa się na takich samych zasadach, jak handel akcjami: transakcja przebiega błyskawicznie (o ile znajdą się chętni na zakup/sprzedaż na proponowanych warunkach cenowych). Oznacza to, że przy zakupie pieniądze od razu są pobierane z konta na poczet transakcji, a Ty otrzymujesz jednostki funduszy ETF. Tak samo transakcja przebiega w drugą stronę: przy sprzedaży pieniądze od razu trafiają na Twój rachunek.
W klasycznym funduszu inwestycyjnym musi minąć kilka dni od złożenia zalecenia do przeprowadzenia transakcji, co wiąże się z tym, że przez ten czas cena może ulec zmianie.
W co inwestuje fundusz.
ETF odzwierciedla ceny wybranych aktywów: indeksów akcji, obligacji, surowców itp. Ich skład jest niejako określony odgórnie i zazwyczaj nie podlega większym zmianom. Jeśli fundusz opiera się na indeksie WIG20 to znajdziesz tam akcje 20 spółek wchodzących w skład indeksu. Nie ma tu żadnych niespodzianek, wiesz, czego możesz się spodziewać.
Klasyczny fundusz inwestycyjny jest natomiast formą wspólnego inwestowania. Inwestorzy wpłacają pieniądze na fundusz, ale to zarządzający decydują, w co je ulokować. Np. chcesz nabyć fundusz inwestujący w nowe technologie: dziś w jego skład wchodzi 10 spółek, jutro zarządzający mogą uznać, że nie przynoszą one zysku i zmienią całkowicie skład portfela.
Opłaty za zarządzanie.
Ponieważ klasyczny fundusz inwestycyjny jest aktywnie zarządzany, to i opłaty z tym związane są dość wysokie.
Natomiast pasywny fundusz ETF z reguły ma niższe opłaty, ponieważ skład funduszu rzadko podlega zmianom. Zarządzający starają się po prostu jak najwierniej odzwierciedlić naśladowany indeks.
Opłaty związane z funduszami ETF
Opłaty za zarządzanie funduszem ETF
Opłaty za zarządzanie w funduszach ETF są pobierane rocznie. Najczęściej stawki kształtują się na poziomie poniżej 0,5% opłaty rocznej za zarządzanie.
Opłaty maklerskie
Ponieważ ETF jest papierem wartościowym notowanym na giełdzie, potrzebujesz konta maklerskiego, by przeprowadzać transakcje. Domy maklerskie z reguły pobierają opłaty transakcyjne od każdego zakupu i sprzedaży. Najczęściej są one wyrażone procentowo. Nie trzeba chyba dodawać, że im są one niższe, tym lepiej dla inwestora. Np. XTB nie pobiera w ogóle żadnej prowizji do obrotu 100.000 euro miesięcznie.
Przewalutowanie
Większość ETF-ów można kupić za walutę obcą, w Polsce będzie to najczęsciej euro. W takim przypadku, gdy na koncie maklerskim mamy tylko złotówki, przy transakcji nastąpi przewalutowanie. I niekoniecznie po korzystnym dla nas kursie. Jeśli zamierzasz na poważnie zacząć inwestować w ETF-y, warto otworzyć konto maklerskie u brokera, który umożliwia wpłatę środków na rachunek również w walucie obcej, np. w euro (i najlepiej nie pobiera za to opłaty).
Podatek od ETF
Z ETF-ami wiążą się dwa rodzaje podatków.
Pierwszy z nich to podatek giełdowy, który wynosi 19%. Jest on naliczany w momencie sprzedaży instrumentów finansowych. Deklarację należy złożyć w kolejnym roku po roku, w którym dokonałeś sprzedaży instrumentów finansowych. Podatek ten nie jest odprowadzany automatycznie: po złożeniu deklaracji sam musisz go zapłacić w urzędzie skarbowym. Jeśli tylko dokupujesz aktywa, nie musisz się rozliczać. Deklarację po sprzedaży składasz niezależnie od tego, czy osiągniesz zysk, czy stratę. Podatek, rzecz jasna, płacisz tylko od osiągniętych zysków.
Podatek "Belki". Również wynosi 19%. Znamy go dobrze z lokat i kont oszczędnościowych. W ujęciu giełdowym jest to podatek naliczany od oprocentowania na rachunku (ale rachunki maklerskie z reguły nie są oprocentowane) oraz od otrzymanych dywidend. Podatek Belki jest naliczany i odprowadzany automatycznie przez dom maklerski, pod warunkiem że podmiot, który ją wypłaca, zarejestrowany jest w Polsce. Jeśli natomiast jest to podmiot zagraniczny (czyli tak naprawdę wszystkie fundusze ETF, ponieważ te polskie nie wypłacają dywidend), to musisz samodzielnie obliczyć i odprowadzić podatek od dywidendy z ETF-u. Deklarację podatkową należy złożyć po każdym roku, w którym otrzymałeś dywidendę. Jeśli nie masz ochoty na rozliczanie podatku, podczas wyboru funduszu ETF wybierz fundusz typu accumulating, który nie wypłaca dywidendy, a ją reinwestuje.
Zalety i wady funduszy ETF
Zalety
- Inwestowanie pasywne, które w długim horyzoncie czasu przynosi większe zyski w porównaniu do inwestowania aktywnego.
- Nie musisz martwić się o skład swojego portfela i zmiany w indeksie oraz monitorować tego. Jeśli przykładowo nabywasz fundusz ETF oparty na indeksie S&P 500, i w czasie, gdy go posiadasz, jego skład się zmieni, to fundusz ETF dokonuje korekty, nie Ty. Ty tak naprawdę nawet nie musisz wiedzieć o tym, że coś się w indeksie S&P 500 zmieniło.
- Dzięki nim można inwestować w indeksy, co jest trudne lub czasami wręcz niewykonalne dla inwestora indywidualnego. I znów przykład S&P 500: spróbuj kupić akcje 500 spółek w odpowiednich proporcjach, by zbudować zrównoważony portfel inwestycyjny, który będzie odpowiadać indeksowi wzorcowemu.
- Stanowi doskonałą dywersyfikację ryzyka. Fundusze ETF mają w swoim składzie po co najmniej kilka aktywów, dzięki czemu ryzyko jest niższe.
- Niska opłata roczna za zarządzanie w porównaniu do klasycznych funduszy inwestycyjnych.
- Do zalet ETF należy także ich wysoka płynność. Są notowane na giełdzie, tak samo, jak akcje, i można je w każdym momencie kupić lub sprzedać.
- Olbrzymi wybór ETF-ów na rynku.
- Jednym zleceniem możesz zainwestować w wiele spółek, np. w cały sektor.
Wady
- Ponieważ ETF to papiery wartościowe i co za tym idzie, fundusz notowany jest na giełdzie papierów wartościowych, musisz założyć konto maklerskie, by móc dokonywać transakcji. Dom maklerski pobiera opłaty, czasami za prowadzenie konta, ale najczęściej za transakcje.
- Jeśli fundusze ETF wypłacają dywidendy dla swoich inwestorów, to zachodzi konieczność ich rozliczenia podatkowego, co w przypadku zagranicznych funduszy jest zawsze kłopotliwe.
- Trudność w wyborze funduszu. Przykładowo broker XTB ma w ofercie aż 35 funduszy ETF opartych o indeks S&P 500. Który wybrać? To dobre pytanie.
- Na polskiej GPW jest tylko 11 funduszy ETF. Pozostałe można kupić na zagranicznych giełdach i ich zakup następuje za walutę (najczęściej euro). Jeśli na rachunku maklerskim mamy PLN i kupimy ETF za euro, to nastąpi przewalutowanie, które z reguły jest dla nas niekorzystne. W takich przypadkach występuje także ryzyko walutowe.
ETF — najczęstsze pytania
Czy ETF to papier wartościowy?
Sam fundusz ETF nie jest papierem wartościowym. Jest nim natomiast jednostka uczestnictwa w funduszu, która stanowi przedmiot obrotu giełdowego.
Czy na GPW można kupić fundusze ETF?
Tak, w chwili obecnej na Warszawskiej GPW notowanych jest 11 funduszy ETF. Na przykład oparty o amerykański indeks S&P 500 czy niemiecki indeks DAX.
Dlaczego nie możemy kupić amerykańskich ETF-ów?
Osoba początkująca może odczuć zmieszanie, gdy usłyszy, że obywatel Polski nie może nabyć ETF-ów amerykańskich. Przecież nawet na GPW notowany jest fundusz S&P 500, więc o co chodzi?
W 2018 roku UE wprowadziła przepis, który wymusza na dostawcach ETF-ów (i nie tylko) dołączanie dokumentu KID, czyli dokumentu z kluczowymi informacjami dla inwestora. Kupując ETF czy nawet zwykły fundusz inwestycyjny musisz taki dokument otrzymać. Ale amerykańscy dostawcy nie mają ochoty podporządkowywać się wymogom UE i nie dołączają KID — dlatego też nie można kupić ETF-ów, które są wypuszczone do obrotu przez amerykańskiego dostawcę.
Na szczęście ETF-y oparte na amerykańskich indeksach są dostępne nie tylko w USA, ale tak naprawdę ma je w swojej ofercie każdy fundusz. Np. S&P 500, który jest chyba najpopularniejszym indeksem do ETF-ów. W samej ofercie domu maklerskiego XTB znajdziesz 35 różnych ETF-ów opartych o indeks S&P 500.
Czy fundusz ETF może upaść?
ETF nie może upaść, natomiast może się zdarzyć, że fundusz inwestycyjny notowany na giełdzie papierów wartościowych zostanie zamknięty, gdyż nie przynosi zysków. Jest to jednak sytuacja bardzo rzadka. W takiej sytuacji inwestorzy odzyskują należne środki finansowe.
Jakie ryzyka wiążą się z inwestowaniem w ETF-y?
Przede wszystkim ryzyko rynkowe — kupisz lub sprzedaż fundusz w niewłaściwym momencie. Kolejne to ryzyko walutowe, jeśli transakcje dokonywane są w walucie obcej. Ryzyko emitenta — czyli zawsze należy brać pod uwagę, że wybrany przez Ciebie ETF może zostać wycofany z obrotu na giełdzie papierów wartościowych.
Jak zacząć z ETF?
Zacznij od założenia konta maklerskiego. Następnie możesz zainwestować na próbę niewielką kwotę, by sprawdzić, jak to wszystko działa. Dla początkujących najrozsądniejszym wyjściem jest regularne inwestowanie niewielkich kwot: co miesiąc dokupujesz aktywa. Dzięki temu uśredniasz cenę zakupu i minimalizujesz ryzyko, iż całe oszczędności zainwestujesz jednorazowo w aktyw, którego cena akurat osiągnęła swoje rynkowe maksimum i teraz przez dłuższy czas będzie tylko spadać.
Ile można zarobić na ETF-ach?
Nie ma żadnego limitu, ile można zarobić na ETF-ach. Warto pamiętać o tym, że zysk lub strata następują dopiero w momencie sprzedaży.
Czy ETF się opłaca?
Inwestycje w ETF-y są bezpieczniejsze niż inwestowanie w same papiery wartościowe, jakimi są np. akcje. Fundusz ETF składa się z instrumentów finansowych przynajmniej kilku podmiotów (albo kilkuset, jak np. ETF akcyjny oparty na S&P 500). Dlatego też ryzyko jest mniejsze. Poza tym w długim terminie inwestowanie pasywne w fundusze ETF przynosi większe zyski niż aktywne inwestycje.
Gdzie kupić ETF w Polsce?
ETF-y w Polsce możesz kupić, zakładając rachunek maklerski w dowolnym domu maklerskim. Zazwyczaj otrzymujesz dostęp nie tylko do polskich funduszy ETF notowanych na GPW (jest ich tylko 11), ale również do całej gamy funduszy zagranicznych.