O funduszach ETF słyszała już chyba większość inwestorów, ale niewielu zna instrumenty ETN i ETC.
Fundusze ETF w ostatnich latach biją rekordy popularności. Koszty ich obsługi są niższe, są łatwo dostępne dla każdego Kowalskiego, a ich wybór z dnia na dzień staje się coraz większy. Nic więc dziwnego, że tak wiele osób ma je w swoim portfolio. Dzięki nim drobni inwestorzy mogą zakupić aktywa odzwierciedlające największe światowe indeksy.
Jednak oprócz ETF-ów na rynku można spotkać się także z instrumentami finansowymi typu ETN i ETC. Czym się różnią i czy warto się nimi zainteresować?
Fundusze inwestycyjne ETF — co to jest?
Dla osób, które dopiero stawiają swoje pierwsze kroki w świecie inwestowania, krótkie przypomnienie, czym są ETF-y.
Fundusze ETF to papiery wartościowe, notowane na giełdach. Ich skład odzwierciedla najczęściej indeksy (np. S&P 500) czy całe sektory (np. spółek IT). Możemy znaleźć także ETF-y oparte na obligacjach, surowcach, walutach i kryptowalutach.
Większość ETF-ów powstaje w ten sposób, że ich emitent kupuje aktywa, wchodzące w skład danego ETF-u. Nie jest to regułą, bywają także fundusze, które mają tylko częściowe pokrycie w instrumentach bazowych bądź też nie mają ich w ogóle: wtedy ETF oparty jest na instrumentach pochodnych. Jednak najczęściej stosuje się metodę pierwszą, zwaną pełną replikacją. Dzięki temu inwestor zyskuje zabezpieczenie, że w razie bankructwa emitenta nie straci swoich środków.
ETF-y są łatwo dostępne. Wystarczy założyć konto u odpowiedniego brokera, który ma je w swojej ofercie. Nawet na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych możemy zakupić fundusze ETF (obecnie 11 w ofercie).
Przeczytaj, czym są fundusze ETF i gdzie je kupić
ETC — czym są?
ETC, (Exchange Traded Commodities) możemy przetłumaczyć jako surowce notowane na giełdzie. Są to dłużne papiery wartościowe, a nie, jak w przypadku ETF-ów, fundusze inwestycyjne.
ETC najczęściej posiadają zabezpieczenie w postaci fizycznej, co oznacza, że można wymienić papier wartościowy na przykładowo prawdziwe złoto (a przynajmniej w teorii, ponieważ w praktyce często jest to dość trudne i kosztowne).
Instrumenty ETC pozwalają inwestować w surowce, takie jak złoto i pozostałe metale szlachetne, ropa naftowa, metale, energia czy nawet zwierzęta gospodarskie. Jednak nie ma co ukrywać, ETC są w Polsce mało popularne i jeśli już jakiś broker ma je w swojej ofercie, to najczęściej są to ETC na złoto.
ETC mają charakter pasywny, co oznacza, że podążają za wynikami danego aktywa lub indeksu. Dla przykładu, jeśli cena złota rośnie, wartość ETC na złoto także rośnie.
Wady i zalety instrumentów typu ETC
Zalety
- Posiadają zabezpieczenie najczęściej w formie fizycznego kruszcu.
- Teoretycznie można wymienić ETC na fizyczne surowce, np. złoto.
- Są notowane na giełdach papierów wartościowych i można nimi handlować w sposób ciągły.
- Podatek od zysków płaci się dopiero po sprzedaży, w kolejnym roku kalendarzowym.
- Wysokie odwzorowanie ceny instrumentów bazowych.
- W przypadku inwestycji w fizyczne złoto musisz zadbać o bezpieczne miejsce do ich przechowywania W przypadku ETC nie musisz tego robić.
- Wysoka i gwarantowana płynność, dostarczana przez animatorów rynku.
Wady
- Na GPW jest tylko jeden ETC na złoto.
- Niewielu brokerów ma je w swojej ofercie.
- Koszty wymiany instrumentu na surowiec fizyczny są z reguły bardzo wysokie i taka transakcja jest nieopłacalna.
Przykład: ETC na złoto fizyczne Royal Mint ETCGLDRMAU
ETC na złoto, źródło: www.gpw.pl
W sierpniu 2023 r. na warszawskiej GPW zadebiutował ETC na złoto fizyczne brytyjskiej mennicy Royal Mint. Jest to ETC stworzony przez spółkę HANetf. Był to pierwszy ETC notowany na GPW (i na razie pozostaje jedynym).
- 1 ETC to 1/100 wartości uncji złota spot z notowań na Londyńskiej Giełdzie Metali LME.
- Złoto, które stanowi zabezpieczenie ETC przechowywane jest w brytyjskiej Mennicy Królewskiej w formie sztabek złota z akredytywą LBMA.
- Istnieje możliwość wymiany ETC na fizyczne złoto. W takim przypadku konieczny jest bezpośredni kontakt z emitentem. Wymagane będzie także posiadanie odpowiedniej ilości ETC na złoto. HANetf deklaruje, że minimalna wartość wykupu to co najmniej 20 tys. dolarów. Dodatkowo przy wymianie na fizyczne złoto pobierane są dodatkowe, wysokie opłaty, takie jak opłata administracyjna czy koszty dostawy.
- Można go kupić poprzez konto maklerskie, na przykład poprzez dom maklerski ING.
- Notowania są prowadzone w trybie ciągłym, czyli możesz składać zlecenia kupna i sprzedaży przez cały czas i będą realizowane podczas sesji giełdowych.
- W przypadku ETC od HANetf opłata za zarządzanie wynosi 0,25% i jest naliczana i uwzględniana w cenie instrumentu.
- Prowizja od transakcji kupna i sprzedaży zależy od wybranego przez Ciebie biura maklerskiego.
- Podatek od sprzedaży ETC jest rozliczany po zakończeniu roku kalendarzowego. Rozliczasz go tak samo, jak zyski i straty z zakupu akcji giełdowych i to Ty jesteś odpowiedzialny za odpowiednie naliczenie i odprowadzenie podatku. Niezbędne będzie wypełnienie PIT-38. Jest to spora różnica w porównaniu z tradycyjnymi funduszami, w których podatek jest naliczany i odprowadzany automatycznie przy umorzeniu jednostek i nie ma konieczności składania oddzielnego zeznania podatkowego.
Szukasz najlepszego konta maklerskiego? Sprawdź ranking kont maklerskich.
Instrumenty finansowe typu ETN — czym są?
ETN to skrót od Exchange Traded Notes. ETN-y, podobnie jak ETC, także są dłużnymi papierami wartościowymi, jednak najczęściej nie posiadają żadnych zabezpieczeń, chociażby w formie papierów wartościowych.
ETN-y odzwierciedlają na przykład indeksy czy surowce, ale nie tylko. Zdarzają się także całkowicie egzotyczne konstrukcje jak na przykład ETN na strategię inwestycyjną emitenta (chociażby arbitraż przy przejęciach i fuzjach).
Instrumenty finansowe typu ETN można porównać do obligacji. Tak samo, jak obligacje, mają termin wykupu, czyli datę, w której emitent zobowiązuje się do odkupienia papieru wartościowego. W przypadku obligacji skarbowych to rząd zobowiązuje się do dokonania wykupu w określonym czasie oraz do wypłacenia ustalonych wcześniej odsetek.
W przypadku ETN-u do jego odkupienia zobowiązuje się wystawca, najczęściej bank. Jednak nie mamy tutaj żadnej gwarancji kapitału. Jeśli cena aktywa, na której opiera się ETN, wzrośnie, bank wypłaci nam zainwestowany kapitał + zysk. Jeśli jednak cena spadnie, zwrócona kwota inwestycji zostanie pomniejszona o wysokość straty. A jeśli bank-emitent upadnie, nie odzyskamy najpewniej nic. Oczywiście ETN-ami można handlować na giełdzie i w każdej chwili można je sprzedać innemu inwestorowi, o ile znajdą się chętni.
ETN a ETF — różnice
Zasadnicza różnica jest taka, że wystawca ETF-ów posiada w swoim portfelu instrumenty będące podstawą danego ETF-u. W przypadku ETN-u bazujemy tylko i wyłącznie na obietnicy emitenta, że dany ETN zostanie odkupiony. Mamy tu więc do czynienia nie tylko z ryzykiem inwestycyjnym (wartość aktywa spadnie), ale także z ryzykiem emitenta (czy emitent nie zbankrutuje i wtedy zostaniemy z niczym).
Mówiąc wprost: ETN nie jest niczym zabezpieczony. Emitent tworzy ETN na podstawie na przykład indeksu, ale nie kupuje akcji czy innych instrumentów, które wchodzą w jego skład. Wycena ETN-u odbywa się na podstawie wyceny wirtualnego indeksu.
ETN-y są emitowane głównie przez największe światowe banki oraz firmy inwestycyjne, takie jak Barclays, Deutsche Bank, Goldman Sachs, Morgan Stanley, UBS. Historia dobitnie pokazuje, że nawet najwięksi gracze mogą upaść, czego świetnym przykładem było bankructwo Lehman Brothers. Inwestorzy, którzy w swoim czasie zakupili ETN-y emitowane przez ten bank tak naprawdę pozostali z niczym i nie odzyskali zainwestowanych pieniędzy.
Na polskiej GPW obecnie nie znajdziemy żadnych instrumentów typu ETN. Na początku roku 2024 broker XTB wprowadził do swojej oferty trzy nowe instrumenty rodzaju ETN, a dokładniej ETP na Bitcoina oraz na 10 największych kryptowalut pod względem kapitalizacji, emitowanych przez VanEck oraz ETC Group.
Rodzaje ETN:
ETN-ów możemy podzielić na:
- bankowe papiery wartościowe,
- certyfikaty indeksowe (trackery),
- certyfikaty bonusowe,
- certyfikaty dyskontowe,
- certyfikaty faktor,
- certyfikaty turbo typu knock-out,
- certyfikaty odwrotnie zamienne.
Wady i zalety ETN
Zalety
- Niższe koszty zarządzania, z uwagi na brak konieczności przeprowadzania transakcji kupna i sprzedaży aktywów bazowych.
- Lepsze odwzorowanie kursu np. indeksu bazowego, z uwagi na brak kosztów transakcyjnych.
- Pozwalają na inwestowanie nie tylko w akcje i inne instrumenty inwestycyjne, ale także na przykład w strategie.
Wady
- Są papierami wartościowymi niezabezpieczonymi, co oznacza, że w razie upadku emitenta prawdopodobnie stracisz cały włożony kapitał.
- Jest ich mało na rynku (źródła mówią o około 200 ETN na świecie), a na polskiej GPW nie są notowane w ogóle.
- W przeciwieństwie do innych papierów dłużnych, jakimi są obligacje, nie masz gwarancji zysku. Jeśli instrument bazowy poniesie stratę, Twój kapitał zostanie o nią pomniejszony.
Czy warto inwestować w instrumenty typu ETN i ETC?
O ile inwestowanie w ETC wydaje się całkiem niezłym pomysłem na rozszerzenie swojego portfolio, o tyle w przypadku ETN należy zachować dużą ostrożność. Nie dosyć, że w ich przypadku ponosisz ryzyko inwestycyjne, to do tego dochodzi jeszcze ryzyko bankructwa emitenta. Rynek kapitałowy bywa bezwzględny i nie wybacza błędów: łatwo jest stracić wszystkie oszczędności swojego życia w dosłownie kilka chwil.