Źródło: Ideogram
W ofertach banków, brokerów i domów maklerskich mamy coraz większy wybór funduszy inwestycyjnych, w tym fundusze indeksowe.
Czym są fundusze indeksowe? Czy warto w nie inwestować? Gdzie kupić fundusze indeksowe? Czy fundusz indeksowy to to samo, co fundusz ETF?
Na te i inne pytania odpowiemy w dzisiejszym artykule.
Czym są fundusze indeksowe?
Fundusze indeksowe to rodzaj funduszy pasywnych, czyli takich, których skład praktycznie się nie zmienia. Dzięki temu opłaty za zarządzanie takimi funduszami są z reguły sporo niższe niż koszty związane z posiadaniem funduszy aktywnych, w których zarządzający co jakiś czas zmieniają jego skład.
Fundusze indeksowe mają za zadanie jak najwierniej odzwierciedlić wynik określonego indeksu giełdowego. Na przykład polskiego WIG20 czy amerykańskiego S&P 500.
Fundusz indeksowy, ze względu na swój skład, zachowuje się bardzo podobnie jak indeks wzorcowy. Na przykład, gdy S&P 500 wzrasta o 3%, to wartość naszego funduszu także rośnie o bardzo podobną wartość.
Jak działa fundusz indeksowy?
Fundusz indeksowy składa się zazwyczaj z akcji spółek, które wchodzą w skład indeksu — benchmarku. Kupując jednostki uczestnictwa w funduszu, Twoje środki są rozdysponowywane pomiędzy te spółki w proporcjach odpowiadających udziałowi każdej spółki w indeksie.
Na przykład obecnie największy udział w WIG20 mają akcje banku PKO BP — jest to 16,058%. Jeśli kupisz jednostki uczestnictwa funduszu opartego na WIG20 za 100 zł, to 16 zł zostanie zainwestowane w akcje PKO BP.
Dlaczego inwestować w fundusze indeksowe, a nie bezpośrednio w akcje spółek indeksowych?
Możesz się zastanawiać, dlaczego masz płacić funduszowi różnego rodzaju opłaty, skoro możesz sam zakupić akcje spółek wchodzących w skład indeksu.
Jest to oczywiście możliwe, ale trudne do przeprowadzenia. Musisz posiadać odpowiedni kapitał, by kupić akcje spółek w odpowiednich proporcjach. Ponadto, im większy indeks, tym będzie trudniej. Na przykład takiego jak S&P 500 - musiałbyś zakupić akcje 500 spółek, i to w odpowiednich proporcjach.
Skupmy się na WIG20. W jego skład wchodzi tylko 20 spółek, więc na pierwszy rzut oka odwzorowanie indeksu nie powinno stwarzać problemu. Ale popatrz na to: cena akcji LPP to ponad 14500 zł, a ma ona udział w indeksie tylko 6,438%. Natomiast cena 1 akcji PKO BP to obecnie około 60 zł, a stanowią one ponad 16% wartości indeksu. Musisz dysponować naprawdę dużym kapitałem, aby wiernie odwzorować indeks WIG20 akcjami. Nieco łatwiej będzie to zrobić na przykład u brokera XTB, który oferuje możliwość zakupu akcji ułamkowych.
Zakup funduszu indeksowego zdejmuje z Ciebie konieczność budowania skomplikowanego portfela inwestycyjnego. Na dodatek możesz w niego inwestować nawet bardzo małe kwoty: często wystarczy już 100 zł, by nabyć jednostkę uczestnictwa.
W przypadku funduszy indeksowych ich podstawę mogą stanowić także inne, bardziej egzotyczne indeksy, niekoniecznie te największe światowe. Dobrym przykładem są fundusze indeksowe inPZU. Weźmy pierwszy z brzegu: opiera się na indeksie Bloomberg MSCI Euro Green Bond (zielone obligacje). Albo inny przykład: fundusz akcji sektora technologii kosmicznych, których podstawą jest indeks MSCI World IMI Space Exploration Net Total Return USD.
Gdzie kupić fundusz indeksowy?
Aktywa, jakimi są fundusze indeksowe, bez problemu nabędziesz w swoim banku, w którym prowadzisz konto osobiste. Większość banków komercyjnych ma je w swojej ofercie, dzięki czemu ich zakup jest wyjątkowo prosty. Nie musisz w tym celu zakładać żadnego dodatkowego rachunku maklerskiego, wystarczy uzupełnić wymagane ankiety inwestycyjne i dokonać zakupu kilkoma kliknięciami.
Ponadto fundusze indeksowe kupisz także bezpośrednio w TFI lub u jednego z wielu dystrybutorów funduszy.
Warto wybrać takiego dystrybutora, który ma szeroką ofertę różnych TFI oraz nie pobiera opłat manipulacyjnych.
Opłaty za fundusze indeksowe
Decydując się na inwestowanie w fundusze inwestycyjne, należy zwrócić uwagę na dwa rodzaje opłat:
- Opłaty manipulacyjne. Pobierane przy zakupie jednostki uczestnictwa. Pomniejszają one początkową wartość inwestycji (np. inwestujesz 100 zł, a po odjęciu opłaty manipulacyjnej w rzeczywistości inwestowane jest 99 zł). Na szczęście dla klienta, coraz częściej dystrybutorzy funduszów rezygnują w ogóle z pobierania opłat wstępnych.
- Opłaty za zarządzanie funduszem. Jest to opłata mało widoczna dla inwestora, ponieważ jest zaszyta w cenie jednostki uczestnictwa.
Fundusze indeksowe, ze względu na swój pasywny charakter, są uznawane za tanie, właśnie ze względu na niższe opłaty za zarządzanie. TFI nie musi co chwila zmieniać składu funduszu, co przekłada się na niższe koszty.
Tradycyjne fundusze inwestycyjne indeksowe czy fundusze ETF — które wybrać?
Fundusze ETF mogą także opierać się na indeksach giełdowych. Jednak pomiędzy klasycznym funduszem a ETF-em są znaczne różnice.
| Fundusz indeksowy | Fundusz ETF |
| Nie są notowane na giełdzie. | Są notowane na giełdzie — są papierami wartościowymi. |
| Nie musisz mieć konta maklerskiego, by je nabyć (możesz to zrobić np. w banku). | Potrzebne konto maklerskie. |
| Są wyceniane raz dziennie. | ETF-y są wyceniane w czasie rzeczywistym. |
| Realizacja zlecenia kupna/sprzedaży trwa długo i przez ten czas cena funduszu się zmienia. | Kupno/sprzedaż w trybie natychmiastowym, po bieżącej cenie. |
| Opłaty: manipulacyjna i za zarządzanie. | Opłaty: za zarządzanie, prowizje maklerskie, koszty przewalutowania, koszty prowadzenia konta maklerskiego. |
| Od 2024 r. podatek giełdowy. Konieczność samodzielnego rozliczenia PIT-38 | Podatek giełdowy od zysków: PIT-38. |
| Możliwość przenoszenia zainwestowanych środków między subfunduszami w ramach jednego parasola — brak obowiązku podatkowego. | Aby zmienić fundusz, każdorazowo trzeba dokonać transakcji sprzedaży i zakupu, co wiąże się z obowiązkiem podatkowym. |
Podatek od funduszy inwestycyjnych
Nieco szerzej opiszemy podatek od zysków z tradycyjnych funduszy inwestycyjnych, ponieważ do 2023 r. obowiązywały inne zasady jego rozliczania. Do tej pory to Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych rozliczało podatek od zysków i go odprowadzało do urzędu skarbowego. Ty tak naprawdę niczym się nie martwiłeś.
Od stycznia 2024 r. przepisy się zmieniły. W 2025 r. TFI po raz pierwszy będą wysyłać inwestorom informację PIT-8C za transakcje z roku 2024, na podstawie której samodzielnie rozliczasz PIT-38.
Jest to spora zmiana i warto o niej pamiętać. Dzięki temu, jeśli osiągniesz zyski z funduszy, a stratę na innych instrumentach, np. na akcjach, możesz to wszystko wykazać łącznie w zeznaniu rocznym, dzięki czemu Twój podatek będzie niższy. Identyczne zasady rozliczania podatku obowiązują w przypadku ETF-ów.
Fundusze indeksowe — wady i zalety
Zalety
- Nie musisz nabywać akcji wszystkich spółek, wchodzących w skład indeksu, jeśli chcesz w niego inwestować.
- Wiernie naśladuje dany indeks.
- Szeroki wybór funduszy z największych światowych rynków.
- Niskie kwoty wejścia, najczęściej 100-200 zł.
- Niższe koszty zarządzania w porównaniu z funduszami aktywnymi.
- Łatwo dostępne dla każdego. Nie jest wymagany rachunek maklerski, a ich dystrybucję często prowadzą zwykłe banki komercyjne. Możesz je nabyć nawet w swojej bankowości internetowej.
- Możliwość odroczenia podatku od zysków kapitałowych w przypadku przeniesienia środków do innego subfunduszu w ramach jednego funduszu parasolowego.
- Od 2024 r. podatek od klasycznych funduszy rozlicza się po zakończonym roku, na PIT-38. Dzięki temu istnieje możliwość kompensacji zysków i strat z różnych inwestycji.
- Pozwalają na lepszą dywersyfikację portfela inwestycyjnego pod względem ryzyka.
Wady
- Stopa zwrotu z inwestycji zależy od wyceny indeksu.
- Inwestując w fundusze pasywne, należy mieć na uwadze to, że w czasie bessy zarządzający nie zmienią składu portfela, co może powodować wyższe straty, niż w funduszach inwestycyjnych aktywnych. Tak samo, w czasie hossy — zwrot z inwestycji będzie zazwyczaj niższy, a lepsze wyniki osiągają fundusze aktywne.
- Tradycyjne fundusze inwestycyjne kupujesz i sprzedajesz nie po aktualnej cenie z dnia dzisiejszego, ale po cenie z kolejnego dnia roboczego (jeśli zlecenie zostanie złożone do godziny 19:00) lub po cenie z drugiego dnia roboczego (zlecenie złożone po godzinie 19:00).
- Rozliczenie transakcji kupna i sprzedaży może potrwać nawet kilka dni, co jest dużą wadą, jeśli sprzedajesz fundusz, ponieważ na już potrzebujesz środków.