Źródło: Fot. Pexels
O kryptowalutach słyszał chyba każdy, ale wiele osób nadal nie do końca ma pojęcie, czym jest kryptowaluta.
Najczęściej kojarzone są z inwestycjami lub w ostatnich czasach niestety też z oszustwami (tak zwane oszustwo na Bitcoina). Spore grono uważa, że skoro kryptowalut nie da się dotknąć, to tym samym nie warto się nimi zajmować. Jest to poważny błąd. Świat idzie naprzód, kryptowaluty się rozwijają i warto przynajmniej znać podstawy.
Na szczęście zrozumienie tego, czym są kryptowaluty, nie jest takie trudne. Z naszego poradnika dowiesz się, czym jest kryptowaluta, jak powstaje, gdzie ją kupić i przechowywać oraz do czego można jej używać.
Czym jest kryptowaluta?
Kryptowaluty to wirtualne pieniądze. Nie mają formy fizycznej, czyli nie można ich dotknąć czy schować do portfela. Istnieją tylko w sieci. Oczywiście powstają różne wzory i grafiki, które mają zwizualizować użytkownikowi wygląd kryptowaluty, ale pamiętaj, że to tylko grafika. Nigdy nie uda Ci się wziąć Bitcoina w fizycznej formie do ręki.
Bitcoin, źródło: www.pixabay.com
Kryptowaluty są tworzone przy wykorzystaniu techniki szyfrowania danych, kryptografii — i stąd wzięła się ich nazwa. Kryptografia jest niezbędna do weryfikowania danych o transakcjach oraz do wytwarzania nowych kryptowalut.
Większość cyfrowych monet nie jest emitowanych przez żadne państwo oraz żaden bank. Jest to ich największa zaleta, ponieważ decyzje rządów nie wpływają bezpośrednio na przykładowo ich ilość w obiegu. Rząd USA nie może zadecydować, że dodrukuje trochę Bitcoina czy innej kryptowaluty. Jednak coraz częściej pojawiają się plany pojedynczych państw, by wprowadzić cyfrowe waluty narodowe, czego przykładem jest, chociażby Estonia, Japonia, Dubai czy Szwecja. Także wielkie korporacje coraz częściej mówią głośno o wprowadzaniu własnych kryptowalut, czego przykładem jest stworzony przez światowego giganta finansowego JP Morgan stablecoin JPM Coin.
Kolejną cechą charakterystyczną kryptowalut jest ich decentralizacja. Oznacza to, że informacje o transakcjach oraz same coiny nie są przechowywane w jednym miejscu. Są rozproszone po całym świecie. Zniszczenie jednego serwera nie spowoduje utraty wszystkich danych.
Po co powstały kryptowaluty?
Nadrzędnym celem powstania kryptowalut było stworzenie prostego systemu do natychmiastowych płatności i przesyłania środków po całym świecie, bez konieczności korzystania z pośrednictwa banków.
Kto raz przesyłał pieniądze na inny kontynent, wie, z czym się to wiąże. Po pierwsze, z dużymi opłatami. W przekazywaniu środków pomiędzy krajami uczestniczy zazwyczaj kilka banków i każdy z nich chce na tym zarobić. A zapłacić musi za to oczywiście klient. Po drugie, wysyłając pieniądze na przykład z Polski do USA, trzeba liczyć się z tym, że dojdą najprędzej po kilku dniach. Gdyby ktoś wysyłał pieniądze do USA z lotniska w Warszawie, to może być pewien, że dojdą one znacznie później, niż jego samolot wyląduje w Ameryce.
I tutaj do akcji wkraczają kryptowaluty, które mają być odpowiedzią na te problemy. Wysyłając kryptowalutę w dowolne miejsce na świecie, nie korzysta się z żadnych pośredników. Wędruje ona prosto i szybko na adres (portfel) odbiorcy docelowego. Transakcja zajmuje zazwyczaj kilka-kilkanaście minut. Czasami, gdy sieć jest silnie obciążona, może zająć to więcej czasu, ale generalnie i tak jest dużo szybciej, niż gdyby wysłać pieniądze tradycyjnym przelewem bankowym.
Drugim celem było stworzenie cyfrowej monety do dokonywania płatności w internecie.
Takie były pierwotne powody powstania pierwszych kryptowalut.
Moneta a token — różnica
Zagłębiając się w świat kryptowalut, spotkasz się z nazwami takimi jak moneta czy token. Obie są kryptowalutami. Różnica polega na tym, że moneta posiada własny blockchain. Na przykład Bitcoin, Ethereum, Solana, Polkadot, Cardano, Tron, Cosmos są monetami, ponieważ mają własny ekosystem. Kryptowaluta spełnia tu rolę elektronicznego pieniądza.
Natomiast tokeny to kryptowaluty, które bazują na blockchainach innych kryptowalut. Są tworzone przy pomocy smart kontraktów i wykorzystywane w innych celach, na przykład inwestycyjnych. Tokenem jest, chociażby kryptowaluta Matic, Shiba Inu czy stablecoin USDT, które są oparte na sieci Ethereum ERC-20.
Kryptowaluty a stablecoiny
Bieżąca cena większości kryptowalut zmienia się bardzo dynamicznie. W jednym momencie potrafi spaść lub wzrosnąć nawet o kilkanaście procent. Jednak są kryptowaluty, które utrzymują bardziej stabilne ceny. Są to tak zwane stablecoiny.
Stablecoiny to cyfrowe waluty, które mają wiernie odzwierciedlać cenę materialnego aktywa. Na przykład dolara amerykańskiego, euro czy złota. Najpopularniejszymi stablecoinami są USDC oraz USDT, które bazują na kursie USD. Wg emitentów obu tokenów, są one w 100% zabezpieczone rezerwami dolara amerykańskiego.
Stablecoiny są teoretycznie dużo bezpieczniejsze niż tradycyjne kryptowaluty. Jednak jak pokazuje historia, nie zawsze tak jest. Weźmy przykład spektakularnego krachu jednej z najpopularniejszych w tamtym czasie kryptowalut, Terra Luny. W roku 2022 w ciągu dosłownie kilku dni straciła ona ponad 99% swojej wartości. A jedną z przyczyn upadku był algorytmiczny stablecoin TerraUSD, powiązany z kursem dolara amerykańskiego. Nie miał on pokrycia w rezerwach dolara, kurs był wyrównywany poprzez specjalny protokół. Na skutek splotu kilku zdarzeń, kurs TerraUSD odłączył się od kursu dolara amerykańskiego, czego efektem był upadek Luny.
Do czego używa się stablecoinów?
1. Bezpieczne przechowywanie środków
Stablecoiny są używane przez inwestorów głównie do bezpiecznego (powiedzmy) przechowywania środków. Gdy inwestor zrealizuje swoje zyski na giełdzie, bardzo często przechowuje swoje pieniądze w stablecoinach. Potocznie nazywamy to „wychodzeniem do stablecoinów". Takie rozwiązanie nie naraża go na straty spowodowane utratą wartości kryptowaluty. W odpowiednim momencie może je zaangażować ponownie i kupić interesującą go kryptowalutę.
2. Pary walutowe
Drugim powodem, dlaczego warto mieć stablecoiny, są pary walutowe. Jeśli nie masz jeszcze konta na żadnej giełdzie kryptowalut, możesz o tym nie wiedzieć, ale nie za każdą realną walutę (FIAT, np. PLN czy EUR) kupisz kryptowaluty. O ile w przypadku USD czy EUR jest to zazwyczaj możliwe, o tyle złotówki nie są akceptowalne na wszystkich platformach. A nawet jeśli są, to nie wszystkie kryptowaluty kupisz bezpośrednio za PLN. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest wymiana na popularnego stablecoina, za którego później kupisz interesujące Cię monety.
3. Obowiązek podatkowy
Ostatnim powodem, dlaczego warto mieć stablecoiny, są kwestie podatkowe. W Polsce przy wymianie kryptowalut na prawdziwą walutę (np. BTC na PLN) powstaje obowiązek podatkowy. Jeśli sprzedasz swojego BTC i otrzymasz stablecoiny, obowiązku podatkowego nie ma.
Jak powstaje kryptowaluta? Krótko o technologii blockchain
Kryptowaluty powstają w blockchainach.
Blockchain oznacza łańcuch bloków. Jest to taka wirtualna księga rozrachunkowa. Każdy blok zawiera zaszyfrowane informacje o transakcjach, takich jak data, godzina i kwota. Aby się nie pogubić, każdy z bloków ma nadany unikalny kod zwany nazwę „hash”. Jednak pojemność bloków jest ograniczona. W momencie, gdy skończy się miejsce w jednym bloku, dodawany jest kolejny, który jest połączony z poprzednim (zawiera datę jego stworzenia oraz link do poprzedniego bloku, z którym jest połączony). Tak powstają całe łańcuchy. Na przykład Bitcoin w momencie pisania tego artykułu posiada ponad 850 tys. bloków.
Nowy blok tworzony jest przez uczestników łańcucha bloków za pomocą węzłów, zwanych też górnikami. Węzły to nic innego jak komputery lub serwery z dużą mocą obliczeniową, które na podstawie ustalonych przez sieć reguł określają, czy dane w bloku są prawidłowe. To jeszcze nie koniec. Po wygenerowaniu nowego bloku przez węzeł, blok jest wysyłany do pozostałych węzłów po to, aby sprawdziły, czy dane są poprawne i nie zawiera żadnych błędów. Ten etap nazywany jest konsensusem. Dwa podstawowe mechanizmy konsensusu to Proof-of-Work (PoW), stosowany na przykład w sieci Bitcoin oraz Proof of Stake (PoS), używany na przykład w Ethereum od 2022 roku.
Cechą charakterystyczną blockchainu jest to, że informacje o transakcjach znajdują się w publicznej bazie danych, która jest współdzielona przez różnych użytkowników. To sprawia, że nie trzeba korzystać z usług pośredników takich jak banki, nie da się też zafałszować informacji czy podrobić kryptowaluty. Raz dodany blok nie podlega już zmianom — aby zmienić coś w jednym z istniejących bloków, trzeba by zmienić wszystkie kolejne. Nie można go także usunąć. Dlatego ta technologia jest tak bezpieczna i niepodatna na ataki hackerskie.
Do czego używa się kryptowalut?
1. Inwestycje
Kryptowaluty to bez wątpienia inwestycyjny hit ostatnich lat. Handel tym aktywem pozwala na wygenerowanie sporych zysków, ale też niestety wiąże się z ogromnym ryzykiem utraty części lub całości zainwestowanych pieniędzy. Kryptowalut są tysiące i doprawdy trudno jest przewidzieć, który projekt ma szanse na powodzenie, a który zniknie z rynku, tak samo szybko, jak się na nim pojawił.
2. Płatności
Niestety ciągle jest niewiele sklepów i miejsc, które akceptują płatności w kryptowalutach. Najprawdopodobniej wynika to z dwóch powodów: dużej zmienności wartości oraz często niejasnych przepisów podatkowych danego kraju.
Kilka lat temu można było przez jakiś czas zapłacić Bitcoinami za Teslę, jednak firma szybko wycofała się z tego pomysłu.
Jako interesujący przykład rewolucyjnych zmian w zakresie akceptacji kryptowalut jako powszechnego środka płatniczego możemy przedstawić Salwador.
To państwo w 2021 roku jako pierwsze na świecie uznało Bitcoina za oficjalny środek płatniczy i zakupiło 2764 Bitcoinów, które stanowią rezerwy państwowe. Wydano sporo pieniędzy na stworzenie specjalnej aplikacji-portfela do płatności w Bitcoinach o nazwie Chivo. Jako zachętę pełnoletni obywatele mogli otrzymać od państwa równowartość 30 USD w BTC. Oficjalnie każda firma ma obowiązek przyjmować płatności w Bitcoinie. Niestety rzeczywistość nieco rozczarowuje, ponieważ nadal stosunkowo niewielu obywateli posługuje się w życiu codziennym tym aktywem. Tak samo z firmami: wg wyliczeń tylko co piąta akceptuje transakcje kryptowalutowe.
3. Przesyłanie środków pieniężnych
Jeśli pilnie musisz przesłać pieniądze na drugi koniec świata, można zrobić to łatwo i tanio za pomocą kryptowalut. Wystarczy, że odbiorca posiada portfel danej kryptowaluty oraz konto na giełdzie kryptowalut, jeśli zechce wymienić monety na walutę FIAT. Ewentualnie może skorzystać z bitomatu, o ile takie urządzenia znajdują się w kraju docelowym.
Zaletami tego rozwiązania jest szybkość transferu, bezpieczeństwo, anonimowość i stosunkowo niewielkie opłaty (zależy jeszcze, jakiego coina wysyłasz — np. BTC i ETH są droższe w przesyle, ale już na przykład TRX jest bardzo tani).
Jeśli chodzi o wady, to wymienimy przede wszystkim dużą zmienność cenową kryptowalut. Nie można wykluczyć, że w momencie zakupu będą one warte więcej, niż w chwili, gdy trafią do odbiorcy. Historia pokazuje dobitnie, że duże spadki i wzrosty cen kryptowalut mogą mieć miejsce w przeciągu dosłownie kilku minut. Drugim minusem jest to, że odbiorca musi posiadać portfel kryptowalut. Trudno byłoby zapewne przesłać w ten sposób pieniądze starszej osobie, nieobytej w nowoczesnych technologiach.
Od czego zależy wartość kryptowalut?
Jak już wspomnieliśmy, rynek kryptowalut jest ogromny. Możesz na nim znaleźć dosłownie tysiące różnych walut cyfrowych, a każda z nich ma swoją wartość. Od czego zależy?
W przypadku stablecoinów cena zależy od aktualnej ceny aktywa bazowego, na przykład USD czy EUR. W przypadku innych kryptowalut ceną rządzą prawa rynkowe.
Popyt i podaż.
Jeśli na jakąś kryptowalutę jest duży popyt, to jej cena rośnie, niejednokrotnie skokowo. Na giełdach kryptowalut niczym nowym są wzrosty o kilkanaście czy kilkadziesiąt procent w ciągu kilku dni. I odwrotnie, gdy na rynku zadzieje się coś niekorzystnego, wartość kryptowaluty spada.
Informacje mediowe i hype.
Popyt i podaż na kryptowaluty nierozerwalnie wiąże się z informacjami mediowymi na ich temat. Kryptoaktywa są na nie bardzo wrażliwe. Niejednokrotnie byliśmy świadkami, gdy po jednej informacji w mediach kursy gwałtownie nurkowały lub przeciwnie, pięły się ostro w górę. Wystarczy nawet jeden tweet, w czym specjalizuje się właściciel Tesli, Elon Musk. I nieważne, czy doniesienia są prawdziwe, czy też to tylko pogłoski. Pamiętaj o tym, że takich informacji w ciągu roku pojawia się sporo. Inwestowanie w kryptowaluty wymaga żelaznych nerwów.
Wspomnimy jeszcze o zjawisku, zwanym hype, czyli szum. Niektóre projekty, szczególnie nowe, starają się zrobić w sieci jak największy szum na swój temat. Wykorzystują w tym celu na przykład influencerów na mediach społecznościowych i YouTube, którzy udostępniają informacje o projekcie i mówią o nim w samych superlatywach. Działania te mają przyciągnąć nowych inwestorów, którzy zainwestują swój kapitał w projekt. Zalecamy dużą ostrożność. Niestety bardzo często po początkowej fazie hurraoptymizmu i wywindowaniu cen kryptowaluty w kosmos, następuje zderzenie z rzeczywistością i projekt albo upada, albo stoi w miejscu. Jeśli posiadacz takiej monety się spóźni i nie wyłapie odpowiedniego momentu, w którym trzeba było ją sprzedawać, może zostać z niczym.
Duzi gracze — whale, czyli wieloryby
Mówiąc o wartości kryptowalut, nie sposób nie wspomnieć o tym, jaki mają na nią wpływ najwięksi gracze. Nie mówimy tu o zwykłym Nowaku, który zainwestował swoje oszczędności, a o najbogatszych tego świata oraz wielkich korporacjach. Kilka transakcji dokonanych przez takie podmioty może zatrząść rynkiem. Szczególnie jeśli kapitalizacja danej kryptowaluty jest niewielka. W sieci znajdziesz wiele różnych stron i profili, które zajmują się śledzeniem największych kryptowalutowych transakcji, dokonywanych przez wieloryby.
Użyteczność projektu.
Nie bez powodu wspominamy o tym na samym końcu. Było wiele świetnych projektów, które nie umiały się rozpromować i odeszły w niepamięć, pomimo że były dobrze zaprojektowane i faktycznie mogły do czegoś służyć. I było, jest i będzie jeszcze więcej takich, które nie miały zbyt wiele do zaoferowania, ale potrafiły zrobić wokół siebie na tyle duży szum, że obrót nimi przekroczył wszelkie granice rozsądku.
Gdzie kupić kryptowaluty?
1. Giełdy kryptowalut
Jest to najlepsze miejsce do zakupu kryptowalut. Na giełdzie masz duży wybór aktyw, niskie prowizje oraz sporą płynność. Warto wybrać dużą giełdę kryptowalut z dużą płynnością. Dzięki temu nie będzie problemu, by dokonać transakcji (na małych giełdach może zabraknąć drugiej strony i nie zrealizujesz zlecenia).
Jednak pamiętaj, że nawet największe giełdy mogą upaść, czego doskonałym przykładem był upadek trzeciej największej na świecie giełdy kryptowalut FTX.
Sprawdź ranking giełd kryptowalut
2. Bitomat
Bitomat to takie urządzenie przypominające bankomat. Z tą różnicą, że możesz w nim kupić lub sprzedać Bitcoina (i dość często kilka innych najpopularniejszych kryptowalut) za gotówkę. Zaletą tego rozwiązania jest anonimowość. Minusem są za to mało korzystne kursy — bitomat też musi na czymś zarabiać.
Poniżej znajdziesz przykładowe porównanie ceny kupna i sprzedaży 1 BTC na giełdzie Binance oraz w bitomacie sieci Flying Atom. Porównanie cen zostało zrobione w tym samym momencie.
3. Kantory kryptowalut
Kantory kryptowalut działają na bardzo podobnej zasadzie, jak tradycyjne kantory. Możesz wybrać placówkę stacjonarną, do której pójdziesz osobiście i wymienisz gotówkę na kryptowaluty. Istnieją także kantory internetowe, w których wymiana odbywa się on-line, 24h na dobę. W tym przypadku płacisz kartą lub przelewem. Aby zdeponować zakupione kryptowaluty, musisz mieć portfel, na którego adres zostaną one przesłane po zakupie.
Zaletą tego rozwiązania jest anonimowość i brak konieczności zakładania konta. Przynajmniej w przypadku kantorów stacjonarnych. Tam jednak obowiązują limity kwotowe, do których nie musisz się legitymować. Powyżej ustalonej kwoty będziesz musiał przedstawić swój dowód tożsamości.
Wady to gorsze niż na giełdzie kursy oraz w przypadku kantorów stacjonarnych, ograniczona w miejscu i czasie dostępność takich punktów.
4. Aplikacje, np. Revolut
Jeśli chcesz poćwiczyć inwestowanie w kryptowaluty, możesz rozpocząć, chociażby od Revoluta. Od wielu lat udostępnia swoim klientom możliwość łatwego handlu najpopularniejszymi monetami i tokenami. Na dodatek niedawno pojawiła się możliwość wpłaty i wypłaty kryptowalut z portfela na Revolut i odwrotnie, co wcześniej nie było możliwe. Inne proste w obsłudze aplikacje to na przykład Robinhood.
Przeczytaj, jak kupić i sprzedać kryptowaluty w Revolut
Gdzie przechowywać kryptowaluty?
Przechowywanie kryptowalut na giełdach jest mało bezpieczne. Po pierwsze, możliwe są ataki hakerskie, w wyniku których możesz stracić swoje środki. A nawet nie hakerów: wystarczy, że ktoś niepowołany uzyska dostęp do Twojego telefonu, na którym masz aplikację giełdy czy komputera, na którym akurat masz otwartą sesję.
Po drugie, pamiętaj o tym, że każda giełda może upaść. W świecie kryptowalut nawet wielkość nie chroni przed ostatecznym końcem.
Gdzie zatem trzymać swoje kryptowaluty? Najlepiej na portfelu zewnętrznym. Możemy je podzielić na:
- Portfele gorące (hot wallet), czyli po prostu internetowe. Dzielą się na portfele webowe (czyli logowanie w przeglądarce internetowej) oraz aplikacje mobilne do ściągnięcia na telefon.
- Portfele zimne (cold wallet), inaczej sprzętowe, np. Ledger czy Trezor. Jest to rodzaj urządzenia, na które przesyłasz swoje kryptowaluty. Z wyglądu przypomina pendrive. Są to urządzenia bardzo bezpieczne, o ile stosujesz się do podstawowych zasad, takich jak nie trzymanie portfela i haseł w jednym miejscu. Wadą może być cena, kosztują zazwyczaj kilkaset złotych.