10 ciekawostek na temat platyny

Ciekawostki na temat platyny
Źródło: Projekt własny / Ideogram

Platyna od wieków fascynuje ludzi swoją rzadkością, trwałością i blaskiem.

Uważana za metal szlachetny, przewyższa złoto nie tylko ceną, ale i symboliką – w świecie luksusu, muzyki czy finansów „platyna” to synonim prestiżu i wyjątkowości. Choć większość z nas spotyka ją głównie w biżuterii, monetach czy katalizatorach samochodowych, ten niezwykły metal kryje w sobie wiele zaskakujących tajemnic. Coraz większa rzesza inwestorów jest zainteresowana platyną, głównie z tego powodu, że jej kurs zachowuje się znacznie bardziej nieprzewidywalnie, niż cena złota, co stwarza znacznie więcej okazji inwestycyjnych. 

Poznaj 10 ciekawostek o platynie, które mogą Cię zaskoczyć i sprawić, że spojrzysz na nią zupełnie inaczej.

Jak inwestować w platynę?

W złoto i srebro inwestować można na różne sposoby, także poprzez zakup fizycznego kruszcu w formie złotych i srebrnych monet bulionowych czy sztabek złota. A jak jest w przypadku platyny?

Czy można kupić sztabki platyny?

Okazuje się, że tak, można kupić platynowe sztabki, także w Polsce. I nie tylko sztabki: bez większych problemów można nabyć także platynowe monety bulionowe. Tak samo, jak w przypadku złota i srebra, warto wybierać mennice z akredytacją LMBA: to gwarancja zarówno jakości produktu, jak i tego, że będzie go łatwo odsprzedać. 

Inwestowanie w platynę bez fizycznego zakupu kruszcu

Jeśli nie interesują Cię platynowe sztabki i monety, możesz inwestować w platynę poprzez fundusze ETF oraz kontrakty CFD. Aby to zrobić, musisz założyć rachunek maklerski u brokera, który w swojej ofercie ma instrumenty oparte na cenie platyny. 

Niestety, niewiele jest funduszy ETF opartych na platynie dostępnych w Europie. Z polecanych często wymienia się ETF WisdomTree Physical Platinum ETF (PHPT), dostępny w ofercie domu maklerskiego mBanku czy Aberdeen Standard Physical Platinum Shares ETF(PPLT) dostępny np. na eToro.

W ofercie brokera XTB znajdziecie papier wartościowy ETC na platynę z oferty iShares Physical Platinum ETC.

Jeśli chodzi o kontrakty CFD na platynę, to znajdziesz je w ofercie większości domów maklerskich. 

Kontrakty CFD są złożonymi instrumentami i wiążą się z dużym ryzykiem szybkiej utraty środków pieniężnych z powodu dźwigni finansowej. 70-80% rachunków inwestorów detalicznych odnotowuje straty pieniężne w wyniku handlu kontraktami CFD . Zastanów się, czy rozumiesz, jak działają kontrakty CFD, i czy możesz pozwolić sobie na wysokie ryzyko utraty pieniędzy.

10 ciekawostek o platynie

1. Wydobycie platyny jest znacznie niższe niż wydobycie złota

A mimo to platyna jest znacznie tańsza, niż złoto, chociaż historycznie bywało, że cena platyny przewyższała cenę złota. Roczna produkcja platyny to około 180-200 ton, natomiast złota około 3500 ton rocznie. Pod względem powszechności występowania w skorupie ziemskiej zajmuje 72 miejsce.

2. Początkowo uznano platynę za bezwartościowe srebro

Historia platyny rozpoczęła się w 1735 roku w Kolumbii za sprawą hiszpańskich konkwistadorów. Początkowo uważali ją za bezwartościowy odpad przy wydobyciu złota, o czym świadczy nazwa: platina, czyli lekceważąco sreberko, małe srebro, gorsze srebro. Poszukiwacze złota nie lubili platyny: z powodu podobnego ciężaru i tego, że platyna często była doczepiona do grudek złota, bardzo trudno było ją od niego oddzielić. Dopiero po przewiezieniu metalu do Europy i poddaniu go dokładnym badaniom okazało się, że to wcale nie jest żaden rodzaj srebra. 

3. Platynowe katalizatory, czyli dlaczego wycinanie tej części z aut nadal jest popularnym przestępstwem

Około połowy światowej produkcji platyny trafia do przemysłu samochodowego, a dokładniej do katalizatorów. Jest to element, który odpowiada za redukcję spalin. Na pewno kojarzysz akcje złodziei, którzy co jakiś czas przypominają sobie o tym "źródle zarobku" i wycinają katalizatory w przypadkowych autach. 

Ile platyny jest w katalizatorze? W dieslu około 4-8 gramów. Można przyjąć średnią wartość około 5 gramów. Obecna cena 1 g platyny to 185 zł, zatem z jednego katalizatora da się pozyskać platynę o wartości około 1000 zł. Co za pokusa dla światka przestępczego, prawda? 3 katalizatory, kilkanaście minut "roboty" przy wycinaniu i 3000 zł przytulone. 

4. Platyna topi się w temperaturze 1768 °C

Nie jest co prawda rekordzistką (metalem o najwyższej temperaturze topnienia jest Wolfram - 3422 °C), ale i tak to sporo więcej, niż temperatura przetapiania złota (1064 °C) czy srebra (962 °C). 

5. Platyna nie rdzewieje i nie czernieje

Platyna jest niemal całkowicie odporna na korozję i utlenianie, czyli po prostu nie rdzewieje. Nie wchodzi też w reakcje z tlenem, siarką ani większością kwasów. Nie czernieje jak srebro, które wchodzi w reakcję z siarką. Dlatego platyna uważana jest za najtrwalszy i najbardziej szlachetny metal jubilerski. Nawet po wielu latach zachowuje swój pierwotny blask.

6. Od czego zależy cena platyny

Platyna, w przeciwieństwie do złota, ma zastosowanie głównie w przemyśle motoryzacyjnym. I dlatego też od popytu w tej branży zależy jego cena. Najwięcej platyny zużywają silniki diesla, tak więc odejście od dieslów na rzecz samochodów hybrydowych czy elektrycznych zmniejsza popyt na ten surowiec, co zazwyczaj oznacza obniżki cen.

Oprócz popytu wywołanego zwiększoną produkcją w branży motoryzacyjnej, na cenę platyny wpływają także m.in.:

• Czynniki geopolityczne. Około 75% platyny pochodzi z Republiki Południowej Afryki, a Rosja produkuje około 10%. W przypadku zakłóceń, takich jak wojna Rosji z Ukrainą i embarga na produkty i surowce pochodzące z jej terenu, dochodzi do ograniczenia podaży na rynku światowym, co zazwyczaj prowadzi do wzrostu cen platyny pochodzącej z RPA. Inwestorzy reagują na takie ryzyko niepewnością, a przemysł zmaga się z problemami w dostawach, co dodatkowo napędza spekulacje i zwiększa popyt na zapasy surowca.
• Substytucja surowcowa. Platyna, pallad i rod mają podobne zastosowanie w katalizatorach samochodowych. Gdy pallad drożeje, producenci zastępują go tańszą platyną, co zwiększa na nią popyt i podnosi jej cenę.  Ceny tych metali są więc ze sobą silnie powiązane – wzrost ceny jednego często powoduje wzrost lub spadek cen pozostałych.
• Zapotrzebowanie technologii wodorowej. Platyna odgrywa kluczową rolę w rozwoju technologii wodorowych, ponieważ działa jako katalizator w ogniwach paliwowych (fuel cells), które przetwarzają wodór i tlen w energię elektryczną. Obecnie jest to technologia bardzo niszowa, ale jeśli w przyszłości stanie się bardziej przystępna, to platyna również podrożeje.

7. Platynowa płyta, platynowa karta kredytowa, czyli platyna jako symbol ekskluzywności

Znasz to? Platynowa płyta, platynowa karta kredytowa... W takim nazewnictwie platyna jest przedstawiana jako coś znacznie ekskluzywniejszego niż złoto. 

W muzyce platynowa płyta oznacza największy komercyjny sukces. „Platynowa płyta” to wyróżnienie przyznawane artystom za ogromną sprzedaż albumu. Najniżej jest "złota płyta", potem platynowa, następnie w zależności od kraju może to być na przykład "podwójna platynowa płyta", i w niektórych jeszcze wyżej stoi "płyta diamentowa". 

Platynowa karta kredytowa oznacza najwyższy poziom ekskluzywności i przywilejów. Takie karty (np. American Express Platinum czy Visa Platinum) oferują dostęp do luksusowych saloników lotniskowych, osobistych concierge’y, ubezpieczeń premium czy bardzo wysokich limitów kredytowych. Nie można ich zwykle po prostu „zamówić” – są przyznawane wyłącznie klientom o najwyższych dochodach, często z segmentu Private Banking/Wealth Management.

8. Fałszywe platynowe monety zmorą Hiszpanii

Platyna ma ciężar zbliżony do złota, jest od niego nieco cięższa: złoto – 19,30 g/cm³, platyna  21,45 g/cm³. Z tego powodu okazała się być idealnym pierwiastkiem zastępującym złoto: fałszerze tworzyli patynowe monety, pokryte tylko warstwą złota. Kilkaset lat temu nie było możliwości, by wykryć oszustwo: nie było precyzyjnych wag, a testy jubilerskie, do których wykorzystywano kwasy, okazały się zawodne. 

9. Hiszpanie wyrzucali platynę za burtę do oceanu

Zaznaczamy: ta ciekawostka nie ma potwierdzenia w dokumentach historycznych, ale wzmianki o takim procederze znajdziemy to tu, to tam. 

Dla hiszpańskich konkwistadorów, których jedynym celem było złoto, platyna okazała się prawdziwym nieszczęściem. Raz, że występując wraz ze złożami złota, bardzo trudno było ją od niego oddzielić. Dwa, znalazła zastosowanie w fałszowaniu złotych monet. Z tych powodów krążą legendy o tym, że Hiszpanie "bezwartościową" platynę wyrzucali za burtę do oceanu. 

10. Zastosowanie platyny w jubilerstwie: platynowa biżuteria nie uczula

Platyna jest ceniona także w jubilerstwie. Wytwarza się z niej pierścionki zaręczynowe, obrączki, bransoletki, kolczyki. Oprócz tego, że wyroby z platyny zachowują wieczny połysk, to na dodatek praktycznie nie uczulają. Platynowa biżuteria jest wytwarzana z niemal czystej platyny: stop ma zazwyczaj 95% tego kruszcu. Dla porównania znacznie bardziej plastyczne złoto ma najczęściej próbę 585 (58,5% złota), rzadziej 750 (75% złota). 

Uwaga: Artykuł ma charakter edukacyjny i nie jest radą inwestycyjną.