Źródło: Jakub Zerdzicki / Pexels
Giełda to miejsce, gdzie zarówno początkujący, jak i doświadczeni inwestorzy mogą pomnożyć swój kapitał. Jednak inwestowanie w dany instrument finansowy wiąże się z ryzykiem. Nim zaczniesz kupować poszczególne aktywa, warto zrozumieć, jak one działają i dopiero podejmować decyzje o kupowaniu. Dlatego w tym artykule wyjaśnimy, czym i jakie jest ryzyko inwestycyjne związane z giełdą papierów wartościowych, a także jak je ograniczyć.
Czym jest ryzyko inwestycyjne?
Ryzyko inwestycyjne to możliwość poniesienia straty części lub całości zainwestowanego kapitału z powodu zmian na rynku, w gospodarce lub błędnie podjętych decyzji przez inwestora. To ryzyko dotyczy każdego, kto zainwestował środki w instrumenty finansowe. Dotyczy ono każdej formy inwestowania, nawet z pozoru bardziej bezpiecznych aktywów jak np. instrumenty dłużne (obligacje).
Dlatego decydując się na zainwestowanie kapitału, ważne jest, żeby inwestor przeprowadził własną analizę o sytuacji finansowej emitenta. W ten sposób może dokonać oceny ryzyka i podjąć decyzję, czy dane aktywa mają szanse wypracować większy zysk niż potencjalna strata.
Jakie rodzaje ryzyka występują na giełdzie papierów wartościowych?
Lokowanie pieniędzy na giełdzie wiąże się z wieloma różnymi zagrożeniami. Teraz omówimy kilka głównych rodzajów ryzyka, z jakim możesz się spotkać przy inwestowaniu w akcje i inne instrumenty.
Ryzyko rynkowe
Ryzyko rynkowe, nazywane również systematycznym, wynika z czynników makroekonomicznych, czyli przepływów pieniężnych w całej gospodarce. Dlatego wpływa ono na większość aktywów i nie da się przed nim uchronić poprzez dywersyfikację portfela. To zagrożenie zewnętrzne należy zaakceptować, jeżeli zamierzasz lokować swoje środki na giełdzie.
Przykładem takich krajowych lub globalnych sytuacji, które miały wpływ na rynek finansowy, są inflacja, czy wydarzenia polityczne. To również wielkie kryzysy takie jak np. Czarny Czwartek na NYSE w 1929 r., kryzys dotcomów z 2001 r., czy globalny kryzys finansowy wynikający z kredytów hipotecznych w Stanach Zjednoczonych w 2008 r.
Ryzyko operacyjne
Nazywane również ryzykiem niesystematycznym lub specyficznym. Dotyczy ono bezpośrednio konkretnej spółki, której akcje kupiłeś. Wynika ono głównie z błędów lub zmian w zarządzaniu firmą, które skutkują niskimi przychodami, procesami sądowymi, czy skandalami.
Jednak w przypadku tego zagrożenia możesz nie tyle mu przeciwdziałać, a je zmniejszyć. Pomocna będzie tutaj dywersyfikacja portfela. Wystarczy kupować akcje różnych przedsiębiorstw i różnych branż. Wtedy Twoje oszczędności nie odczują aż tak, jeżeli jedna z firm ponosi straty i kurs jej akcji spada.
Ryzyko kredytowe
Lub też ryzyko płynności odnosi się do tego, że emitent akcji, czy dłużnych papierów wartościowych może mieć problem ze spłatą swoich zobowiązań. Posiadaczy obligacji dotyka to w ten sposób, że nie dostają odsetek i emitent nie może wykupić obligacji. Natomiast w przypadku akcji, to posiadacze tych papierów masowo wyprzedają je, przez co kurs akcji spółki gwałtownie spada.
Ryzyko kursu walutowego
Ryzyko walutowe pojawia się, kiedy inwestorzy kupują aktywa na giełdach zagranicznych. Oprócz zmian cen uwzględnić też należy zmiany w kursach walut. Co z tego, że kurs danej akcji wzrośnie, jeżeli kurs w parze walutowej spadł, przez co inwestor zamiast zysku odniósł stratę?
Polscy inwestorzy, lokując swoje oszczędności w walutach typu euro lub dolar, mogą zyskać na swoim zagranicznym portfelu, jeżeli kurs waluty obcej pójdzie w górę.
Ryzyko stopy procentowej
Banki centralne mają duży wpływ na kształtowanie się cen na giełdach. Jeżeli amerykański FED, czy Europejski Bank Centralny podniosą stopy procentowe, to będzie to oznaczało wzrost kosztów kredytowych. W takich sytuacjach przedsiębiorstwa nie rozwijają się, bo muszą skupić się płacie większych zobowiązań.
Natomiast obniżenie stóp procentowych to pozytywna informacja dla inwestorów. Oznacza ona, że spółkom łatwiej będzie pozyskać dodatkowe finansowanie na rozwój. W ten sposób ceny akcji rosną.
Jakie są główne czynniki ryzyka przy inwestowaniu w spółki?
Oprócz tego, z jakim ryzykiem możesz mieć do czynienia przy inwestowaniu, warto również wiedzieć, skąd się ono bierze. Wśród głównych czynników wpływających na ryzyko inwestycyjne są:
- Czas, czyli to czy działasz krótko, czy długoterminowo.
- Polityka np. wojny i zmiany w podatkach.
- Poziom inflacji.
- Zmiany poziomu stóp procentowych.
- Zmienność kursów walutowych.
- Tempo wzrostu gospodarczego.
- Czynniki mające wpływ na daną branżę.
- Aspekty związane z ochroną środowiska i wpływ na społeczeństwo.
Zrozumienie i obserwowanie tych okoliczności pozwala lepiej ocenić ryzyko inwestowania związane z daną branżą i poszczególnymi aktywami.
Jak ocenić ryzyko inwestycyjne?
Do oceny ryzyka potrzebna jest wiedza i doświadczenie. Pomocne przy tym będzie przeprowadzenie własnej analizy emitenta. Przy tej okazji zapoznajesz się z wynikami spółki, poprzednimi emisjami, jej sprawozdaniami finansowymi i informacjami, jakie umieszcza w sieci.
Warto również skorzystać z dostępnych materiałów w internecie czy w bazie wiedzy brokera Forex, żeby zrozumieć, jak działa dany instrument finansowy.
Poza tym różne instytucje finansowe publikują własne wskaźniki oceny ryzyka. Na przykład możesz posiłkować się sumarycznym wskaźnikiem ryzyka (SRI) w stosunku do stopy zwrotu z funduszy inwestycyjnych. W tym przypadku im wyższa wartość wskaźnika, tym wyższe ryzyko.
Do oceny ryzyka finansowego możesz obserwować również wskaźnik nastroju inwestorów (indeks strachu i chciwości). Ten wskaźnik uwzględnia wiele zmiennych w tym wielkość transakcji, nastroje w mediach społecznościowych, czy trendy. Fear and Greed Index jest stosowany m.in. w określeniu nastrojów na rynku kryptowalut.
Sprawdź aktualny ranking brokerów Forex.
Jak ograniczyć ryzyko inwestycji?
Nie da się wyeliminować całkowicie ryzyka straty w finansach, jednak można podejmować działania, które pozwolą je ograniczyć. Zobacz, jakie kroki możesz postawić, żeby dać sobie szanse na zwiększenie dochodu z inwestycji.
- Edukacja finansowa. Ciągłe poszerzanie wiedzy o działaniu rynku finansowego pozwoli Ci szybciej dostrzegać zmiany i odpowiednio na nie reagować.
- Dywersyfikacja portfela. To kluczowy krok, żeby straty z jednych aktywów wyrównywać innymi. Dlatego nie powinno się całego kapitału przeznaczać na zakup np. instrumentów pochodnych, czy akcji. Lepiej rozłożyć go również na bezpieczniejsze aktywa, jakimi są m.in. obligacje skarbowe, lokaty bankowe.
- Ustal limity i ich nie przekraczaj. Będą w tym pomocne zlecenia stop-loss, które pomaga uchronić Cię przed stratą.
- Uśrednij koszty zakupu. W ten sposób będziesz regularnie i stałą kwotę przeznaczać na kupno bez patrzenia na ceny. Dzięki temu redukujesz wpływ zmienności na Twoje inwestycje.
- Określ horyzont czasowy. Inwestycje krótkoterminowe są bardziej ryzykowne. Natomiast długoterminowe, choć łączą się z niepewnością, to ograniczają emocje przy wahaniach kursu.
- Ostrożnie z dźwignią finansową. Używaj dźwigni tylko, gdy masz doświadczenie. W innym przypadku może oznaczać wysokie prawdopodobieństwo straty.
- Monitoruj swoją sytuację finansową. Nie korzystaj z pożyczek i nie przeznaczaj na inwestycje całych swoich oszczędności. Inwestuj tyle, ile jesteś gotowy stracić.
- Skorzystaj z pomocy doradcy. Zawsze możesz zgłosić się do doradcy finansowego, który pomoże Ci w doborze strategii do Twojego doświadczenia.
FAQ – najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi
Czy można całkowicie wyeliminować ryzyko związane z inwestowaniem?
Nie da się całkowicie wyeliminować ryzyka związanego z inwestowaniem na giełdzie papierów wartościowych. Natomiast można je ograniczyć i dobrze jest to robić. W tym celu inwestorzy korzystają m.in. z odpowiednich strategii, analiz i dywersyfikacji.
Czy inwestowanie na giełdzie jest bezpieczne?
Żadna forma inwestycji nie jest w 100% bezpieczna. Tak naprawdę poziom bezpieczeństwa dopasowujesz do poziomu ryzyka, jakie akceptujesz i rodzaju instrumentu finansowego.
Czy da się żyć z inwestowania na giełdzie?
Tak, można żyć tylko z inwestycji giełdowych. Jednak wymaga to włożenia odpowiednio dużego kapitału. Potrzebne jest również doświadczenie, żeby nie ponosić ciągłych strat.
Od jakiej kwoty warto inwestować na giełdzie?
Inwestowanie na giełdzie możesz zacząć od dowolnej kwoty. Znajdziesz na polskiej GPW akcje, które kupisz za parę złotych, ale też i takie za kilkaset złotych. Jednak "tanie akcje" wcale nie muszą być bezpieczne. Dlatego przed kupieniem takich instrumentów giełdowych poznaj je bliżej. Najlepiej, żeby od początku dywersyfikować swój portfel inwestycyjny. Oznacza to, żeby kupować akcje różnych firm, z różnych branż, ale również różne instrumenty finansowe.
Więcej przeczytasz w artykule: W co warto inwestować małe i duże kwoty.