Źródło: Ideogram
Rynek kryptowalut jest przeogromny.
Aktualnie liczy ponad 10 tys. aktywnych kryptowalut, a zarejestrowanych projektów jest ponad dwa razy więcej. Nic dziwnego, że mnogość możliwości może wprawić każdego inwestora w zakłopotanie. Jakie kryptowaluty wybrać? Które mają potencjał?
Oto top 10 kryptowalut, które oprócz Bitcoina warto znać.
Ethereum
Jeśli Bitcoin jest królem, to Ethereum można zdecydowanie nazwać księciem. To druga co do wielkości kryptowaluta na świecie. Odpowiada za około 9% całkowitej kapitalizacji rynku. Zazwyczaj całkowita kapitalizacja ETH waha się w granicach 8-10%.
Najważniejsze cechy ETH:
- Blockchain Ethereum to podstawa działania smart kontraktów, DeFi i NFT.
- To na nim działają tysiące innych tokenów (standard ERC-20) oraz projektów takich jak Uniswap, Aave, MakerDAO.
- Od przejścia na Ethereum 2.0 sieć działa na zasadzie Proof of Stake, co oznacza, że użytkownicy mogą stakować ETH, aby uzyskiwać pasywny dochód.
- Wysoka płynność, nie ma problemów z jego kupnem lub sprzedażą w każdym momencie.
- Minusem ETH jest brak ograniczonej liczby monet. W przypadku BTC podaż jest z góry ograniczona. ETH takiego mechanizmu nie ma, co oznacza, że może powstać nieskończona liczba kryptowaluty Ethereum. Za regulację ilości coinów w obiegu odpowiadają mechanizmy spalania (część opłat transakcyjnych nie trafia do walidatorów, tylko jest bezpowrotnie niszczona) i stakingu, które mają za zadanie utrzymać wartość monety i działać antyinflacyjnie.
- Kolejną wadą są wysokie opłaty, czyli gas za przesył ETH.
BNB, czyli Binance Coin
Rodzimy token BNB największej na świecie giełdy kryptowalut Binance. Początkowo działał na technologii ERC-20, później uzyskał własny blockchain Binance Smart Chain (BSC).
Najważniejsze cechy BNB:
- BNB to top 5 kryptowalut pod względem kapitalizacji.
- Służy do opłacania transakcji na Binance i obniża prowizje.
- Umożliwia udział w Launchpadzie i IEO (możesz kupić kryptowaluty i tokeny wcześniej, zanim zadebiutują one na giełdzie).
- Można go stakować i używać w DeFi na Binance Smart Chain.
- Binance regularnie spala BNB, by kontrolować podaż.
- Tani i szeroko wspierany w transferach - nie powinieneś mieć problemów z przesyłaniem monet z Binance na inne giełdy lub portfele.
Na co uważać przy BNB:
Kryptowaluta centralizowana. Jest nierozerwalnie powiązana z giełdą Binance. Gdyby giełda z jakiegoś powodu upadła, BNB upada wraz z nią. Tak samo na kursie BNB odbijają się wszelkie problemy giełdy, na przykład duże ataki hakerskie czy problemy regulacyjne.
Sieć i standard tokena. BNB działa tak naprawdę na trzech sieciach, BEP-20, BEP-2 lub ERC-20, ale druga i trzecia mają marginalne znaczenie. Niemniej przy przesyłaniu monet zwracaj baczną uwagę na kompatybilność sieci. Jeśli się pomylisz, stracisz pieniądze.
Solana SOL
Kryptowaluta z mniejszą kapitalizacją, ale zazwyczaj znajdująca się w pierwszej dziesiątce. Jest jedną z bardziej obiecujących kryptowalut z potencjałem do wzrostów.
Najważniejsze cechy SOL:
- Szybki, skalowalny blockchain zaprojektowany do obsługi DeFi, NFT i aplikacji WEB3.
- Jest znana z bardzo szybkich transakcji i niskich opłat.
- Token SOL to natywna kryptowaluta Solany, która służy do opłacania transakcji, stakingu i uczestnictwa w zarządzaniu siecią.
Na co uważać przy SOL:
Centralizacja. Solana jest częściowo scentralizowana — większość walidatorów to kilku dużych graczy, w tym zespół Solany, co zwiększa ryzyko cenzury transakcji i ataków na sieć.
Awarie sieci SOL. Sieć miała poważne awarie, m.in. DDoS w 2021 i błędy synchronizacji w 2022. Te problemy obniżają zaufanie i wpływają na spadek ceny.
USDC
USDC to stablecoin, powiązany w stosunku 1:1 z dolarem amerykańskim. Inwestorzy z UE od 2025 r. mają okazję zapoznać się z nim bliżej, z powodu regulacji MiCa, które odebrały im możliwość handlu USDT na większości giełd.
Dlaczego warto posiadać w portfelu stablecoiny?
Ponieważ nie wykazują one dużych wahań cenowych, trzymają się kursu waluty bazowej. Gwarantują, że nie zgubisz kapitału na gwałtownych wahaniach. Gdy cały rynek leci w dół, stablecoiny pomagają nie utknąć w „ognistym” portfelu pełnym spadających tokenów. Ponadto powinieneś je mieć, żeby w odpowiednim momencie móc dokupić krypto do portfela, np. przy korekcie czy jednorazowym dużym wahnięciu. Dzięki temu nie musisz czekać na zaksięgowanie wpłaty waluty fiat na giełdzie i nie tracisz okazji inwestycyjnej.
Najważniejsze informacje o USCD:
- USDC to scentralizowany stablecoin emitowany przez konsorcjum Centre (Circle + Coinbase).
- W teorii każdy USDC ma pokrycie w rezerwach USD, potwierdzane audytami.
- Drugi co do wielkości stablecoin, ok. 32% rynku.
- Dostępny na wielu blockchainach (ERC-20, Solana, Algorand itd.).
- Mniej par walutowych niż Tether (ok. 200–300).
Na co uważać przy USDC:
Centralizacja. Co prawda emitentem USDC są uznane firmy z branży kryptowalut, czyli fintech Circle oraz giełda krypto Coinbase, niemniej ryzyko zawsze jest możliwe. Szczególnie, że firma działa w USA, a tamtejsze organy regulacyjne bardzo lubią wprowadzać własne porządki w świecie kryptowalut.
Mniejsza popularność i płynność. USDC nie jest tak popularny na światowych giełdach, jak USDT. Ponadto jest obsługiwany przez mniej standardów.
XRP, czyli Ripple
Oj ta kryptowaluta to kwintesencja kontrowersji i skomplikowanych sytuacji. Jej posiadacze długoterminowi z pewnością niejeden raz się załamali.
Zaczęło się od tego, że w grudniu 2020 r. SEC pozwał Ripple. Zarzut: Ripple miał prowadzić niezarejestrowaną sprzedaż papierów wartościowych, poprzez emisję i sprzedaż tokenów XRP. Czyli SEC stwierdził, że XRP powinien być zarejestrowany jako papier wartościowy, co oczywiście wiąże się z olbrzymimi konsekwencjami prawnymi i finansowymi.
Przez pozew SEC wiele giełd w USA, np. Coinbase czy Kraken zawiesiło lub ograniczyło handel XRP. Jak można się spodziewać, odbiło się to na kursie kryptowaluty.
Sprawa nie wyjaśniła się po dzień dzisiejszy, ale pojawia się coraz więcej głosów mówiących, że XRP wygra to starcie.
Najważniejsze informacje o XRP:
- XRP to top 10 kryptowaluta pod względem kapitalizacji.
- Ułatwia szybkie i tanie transakcje międzynarodowe między bankami.
- Współpracuje z bankami poprzez RippleNet.
- Działa na blockchainie XRP Ledger.
- Transakcje są szybkie, a opłaty niskie.
Na co uważać przy XRP:
Spór z SEC. Jest to jedna z najważniejszych spraw, jaką powinni brać pod uwagę inwestorzy XRP. Wygrana może mocno podbić cenę, przegrana ją zniszczyć.
Centralizacja. Ripple kontroluje ok. 45-50% tokenów, co daje firmie dużą moc wpływu i ryzyko manipulacji. Na przykład, jeśli Ripple zaleje rynek tokenami, z pewnością spowoduje to panikę wśród inwestorów i gwałtowny zjazd ceny. A jeśli coś się dzieje z samą firmą (przykład procesu SEC) to odbija się to na cenie tokena.
Ryzyko regulacyjne. Nikt nie powiedział, że tylko SEC ma prawo wytaczać pozwy. Ryzyko regulacyjne z innych krajów może ograniczyć handel lub wycofać XRP z rynku.
Avalanche (AVAX)
Avalanche to super szybka i skalowalna platforma blockchain typu Layer-1, która zadebiutowała we wrześniu 2020 roku.
Jej głównym atutem jest połączenie błyskawicznych transakcji z niemal zerowymi opłatami i niskim zużyciem energii.
Najważniejsze informacje o AVAX:
- AVAX działa na trzech łańcuchach: X-Chain (transfery), C-Chain (smart kontrakty), P-Chain (koordynacja walidatorów).
- Kompatybilny z Ethereum — łatwy transfer dApps i smart kontraktów.
- Niskie opłaty, szybszy niż Ethereum.
- Rosnący ekosystem z realnymi projektami.
- Partnerstwo z Amazon Web Services.
Na co uważać przy AVAX:
Wysoka konkurencja. Największymi konkurentami AVAX są Ethereum, Solana, Polkadot, Cardano. Aby AVAX mógł zdobyć nad nimi przewagę, musi się cały czas rozwijać. Jeśli tego nie zrobi, projekty zaczną się przenosić na inne platformy, a cena kryptowaluty spadnie.
TRX, czyli Tron
TRX to natywny token blockchaina Tron, założony w 2017 r. przez dość kontrowersyjnego chińskiego miliardera Justyna Suna. Platforma skupia się na rozrywce, gamingu i rozwoju zdecentralizowanych aplikacji. Jest to sieć bardzo szybka i tania, więc często służy także jako środek transferu pomiędzy giełdami (na przykład taniej jest zamienić USDT na TRX i wysłać je na inną giełdę, po czym odkupić USDT, niż przesyłać stablecoina po sieci ERC-20). Token TRX w ekosystemie służy jako środek płatniczy, stakingu oraz głosowania w sieci. Blockchain Tron ma zastosowanie na przykład w BitTorrent, platformie JustSwap, Sun.io, JustLend
Najważniejsze informacje o TRX
- TRX jest na większości światowych giełd.
- Top 10 pod względem kapitalizacji.
- Maksymalna podaż to około 100 mld tokenów.
- Nie przewiduje się dodruku nowych tokenów. Emisja nowych jest teoretycznie możliwa, ale mało prawdopodobna.
- Część tokenów została spalona lub zamrożona stakingiem.
Na co uważać przy TRX:
Centralizacja. Sieć opiera się na Delegated Proof of Stake (DPoS), gdzie kilku tzw. super przedstawicieli ma ogromną władzę nad zatwierdzaniem bloków. To budzi pytania o faktyczną decentralizację, która jest fundamentem całego świata kryptowalut — bez niej sieć traci odporność na cenzurę, manipulacje i centralne punkty awarii.
Brak mechanizmów deflacyjnych. Co prawda rzeczywista ilość tokenów w obiegu nie rośnie, ale sieć nie ma żadnych mechanizmów deflacyjnych, jak spalanie, które mogłyby wspomóc wzrost wartości coina w czasie.
LINK — Chainlink
Chainlink to zdecentralizowana sieć wielu wyroczni (oracles), która ma za zadanie dostarczać dane ze świata rzeczywistego do smart kontraktów. Łopatologicznie tłumacząc: smart kontrakt potrzebuje danych zewnętrznych, np. aktualnego kursu waluty. Sam nie może go pobrać. Tym zajmuje się Chainlink: wyrocznie zbierają dane zewnętrzne, sprawdzają, czy są wiarygodne, po czym dostarczają je do smart kontraktów.
Najważniejsze informacje o LINK:
- LINK to natywny token sieci Chainlink.
- Służy do płatności za dane, stakingu i motywacji dostawców.
- Partnerstwa z Google Cloud, SWIFT, Aave i innymi.
- Potencjał w ubezpieczeniach, bankowości, WEB3 i IoT.
- Zwykle w top 20 krypto, bez mocnej konkurencji.
Na co uważać przy LINK:
Centralizacja wyroczni. Projekt jest z założenia zdecentralizowany, ale wiele danych dostarczają duże, ale za to nieliczne podmioty. Jeśli z jakiegoś powodu partnerstwo upadnie, projekt może mieć problem.
Brak mechanizmu spalania. Podaż jest co prawda stała (1 mld), a większość tokentów nadal jest w rękach jej twórców, jednak nie ma żadnego mechanizmu spalania tokenów, by zapobiegać inflacji.
Nie ma na niego hype'u. Ekosystem Chainlink, a co za tym idzie krypto Link to infrastruktura, która wykonuje konkretną robotę. Bez niej smart kontrakty by nie działały, ale trudno jest o spektakularne wieści, które spowodowałyby wzrost ceny x100 w tydzień. To tak, jakby na przystanek podjechał solidny autobus: dobrze wykonuje swoje zadania, jest użyteczny, ale nikt się nim nie „jara”. Co innego, jak podjedzie tam czerwone Ferrari, czyli projekt, o którym jest głośno, nawet jeśli pod maską nie ma dosłownie nic do zaoferowania.
ADA, czyli Cardano
Projekt, o którym kilka lat temu było bardzo głośno i w mediach pojawiały się liczne głosy mówiące o tym, że Cardano zastąpi Ethereum. No cóż, tak się oczywiście nie stało, ale nadal jest to projekt z dobrymi podstawami.
Najważniejsze informacje o ADA
- Cardano to blockchain 3.0 rozwiązujący problemy BTC i ETH (skalowalność, bezpieczeństwo, ekologia).
- Stworzone przez IOHK i Charlesa Hoskinsona.
- Działa na Proof of Stake (PoS).
- Obsługuje smart kontrakty, DeFi, dApps.
- Token ADA: max 45 mld, ok. 35 mld wyemitowanych.
- ADA służy do płatności i stakingu.
Na co uważać przy ADA:
Powolny rozwój. Projekt powoli się rozwija, co irytuje część inwestorów.
Konkurencja. Taka jak SOL, AVAX, ETH — większe ekosystemy, więcej aplikacji. System ADA nie jest jeszcze tak rozwinięty, jak w tych projektach. A mniej dApps = mniejsze wykorzystanie tokena = niższa cena.
FET — ASI
Na koniec jedna z ciekawszych pozycji w kryptowalutowym świecie, która wzbudziła duże emocje społeczności.
FET to przejściowy token, który powstał w wyniku fuzji trzech projektów z branży AI: SingularityNET, Fetch.ai i Ocean Protocol oraz ich trzech tokenów: AGIX, OCEAN i FET. Mówiąc po ludzku, nastąpiło połączenie trzech tokenów w jeden, o nazwie FET. To nie koniec zmian, ponieważ po zakończeniu procesu migracji FET zostanie przemianowany na ASI. Połączony projekt jest znany pod nazwą Artificial Superintelligence Alliance (ASI).
Najważniejsze informacje o FET/ASI
- Token to paliwo systemu — płacisz nim za usługi AI i kupujesz rozwiązania od trzech projektów: SingularityNET (chatboty, analiza danych, generowanie obrazó), Fetch.ai (logistyka, IoT), Ocean Protocol (bezpieczne rynki danych AI). Jeden token, trzy ekosystemy, łatwiejsza współpraca i skalowanie.
Na co uważać przy FET/ASI?
Konkurencja. Projekty z branży AI wysypują się jak grzyby po deszczu. Jeśli będą wśród nich lepsze (lub lepiej reklamowane), projekt może popaść w zapomnienie, a cena tokenu spadnie.
Moda. Tak jak przy poprzedniej hossie, kiedy projekty z branż NFT czy DeFi potrafiły zarobić po kilkaset procent (nawet, jeśli okazały się bezsensowne), tak teraz mamy boom m.in. na AI. Solidne projekty lepiej lub gorzej się obronią, ale część popadnie w zapomnienie.
Niepewność rynkowa. Nowy token może spotkać się z różną reakcją rynku — od entuzjazmu po panikę i spadki cen.
Brak płynności i dostępności. Na początku ASI może mieć mniejszą płynność, utrudniając handel i wycenę. Mniej giełd i portfeli może oznaczać ograniczenia dla użytkowników.
Uwaga: Artykuł ma charakter edukacyjny i nie jest poradą inwestycyjną.