Źródło: Karolina Grabowska / Pexels
Pod definicją waluty kryje się podstawowy środek rozliczeniowy, który jest powszechnie używany w danym kraju. Jedną z charakterystycznych cech waluty jest to, że jest używana do wymiany walut, a także swoją wartość opiera na zaufaniu. W związku z tym waluta jest podstawowym elementem współczesnego systemu finansowego, który umożliwia nie tylko płatności, ale także zabezpieczenie gospodarki kraju. Z tego artykułu dowiesz się, jakie są rodzaje walut, na czym polegają pary walutowe i od czego w ogóle zależy kurs waluty.
Czym jest waluta?
Walutą nazywamy jednostkę monetarną obowiązującą w danym kraju lub na danym obszarze (np. strefa euro). Pojęcia waluty używa się zazwyczaj wtedy, kiedy wykonywana jest międzynarodowa transakcja z użyciem pieniądza. W Polsce obowiązującą walutą jest nowy polski złoty.
Aby wystandaryzować waluty na całym świecie, zostało przyjęte jednolite nazewnictwo, nad którym czuwa ISO (z ang. International Organization for Standardization — Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna). Dzięki temu każda waluta na świecie jest zapisywana w ten sam sposób. Schemat wygląda następująco:
Pierwsze dwie litery to kod kraju, a trzecia litera to początek nazwy waluty danego kraju.
Na przykład:
USD — US to skrót od United States, a D to dolar amerykański.
GBP — GB to skrót od Great Britain, a P oznacza pound, czyi funta szterling.
PLN — PL to skrót oznaczający Polskę, a N wzięło się od nowego polskiego złotego.
Ciekawostka: oznaczenie polskiej waluty w postaci PLN obowiązuje od czasu denominacji, czyli od 1995 roku. Wcześniej nasza waluta funkcjonowała pod kodem PLZ.
Czym jest waluta fiducjarna?
Nazwa pieniądz fiducjarny wzięła się od łacińskiego słowa fides, które oznacza wiarę. Odnosi się do tego, jak współcześnie funkcjonują pieniądze. Ich wartość nie jest zabezpieczona w złocie albo innym kruszcu, tak jak to było kiedyś. Wartość pieniędzy, czyli walut zależy od banków centralnych poszczególnych krajów. Oznacza to, że stabilność waluty zależy od władz kraju.
Pieniądz fiducjarny to podstawa lokalnego systemu monetarnego. Ilość pieniądza w obiegu jest normowana za pomocą:
- stóp procentowych kredytów udzielanych przez bank centralny,
- popytu ustalanego przez instytucje państwowe (głównie przez pobieranie podatków od obywateli).
Kiedy pieniędzy jest za dużo w obiegu, to wtedy waluta kraju jest bardziej podatna na inflację. Powoduje to obniżenie wartości danej waluty. Czasami dochodzi do tak skrajnych sytuacji, że pieniądz fiducjarny staje się bezwartościowy na skutek hiperinflacji, czyli szybkiego spadku wartości w krótkim czasie.
Co to jest waluta fiat?
Waluta fiat jest tym samym, co waluta fiducjarna. W związku tym to prawny środek płatniczy danego kraju, który nie ma zabezpieczenia w żadnym kruszcu. Jego wartość jest ustalana umownie i zależy od prowadzonej przez rząd polityki.
Co może być walutą?
Oficjalną walutą kraju może być pieniądz, który spełnia następujące funkcje:
- akceptowany środek regulowania płatności (wymiany) w transakcjach międzynarodowych i codziennych,
- przechowuje wartość w długim terminie (czyli spełnia funkcję tezauryzacji) i powala na tworzenie rezerw,
- miernika wartości w określaniu cen, ale też zysków i strat.
Oczywiście te podstawowe funkcje waluta może spełniać tylko wtedy, jeżeli społeczeństwo ma zaufanie do jej wartości. O tym, jak społeczeństwo podchodzi do wartości pieniądza w przyszłości, zależy siła nabywcza waluty. W tym przypadku najistotniejszym problemem takiej waluty jest inflacja, która obniża jej wartość.
Jakie są rodzaje walut?
Najczęściej możemy się spotkać z podziałem walut na:
- waluty twarde,
- waluty miękkie (słabe).
Z walutą twardą mamy do czynienia wtedy, kiedy możemy ją wymienić w dowolnym miejscu na świecie. Dobrym przykładem twardej waluty jest dolar amerykański albo funt brytyjski czy euro.
Waluty miękkie charakteryzują się tym, że trudno ją wymienić oraz ma ograniczenia w postaci zakazu wywozu z terytorium swojego kraju. Najlepszym przykładem waluty, którą ciężko kupić poza granicami kraju, jest dinar tunezyjski. Natomiast miękką walutą, która jest przykładem dużej niestabilności i niskiej wartości to np. wenezuelski boliwar albo peso argentyńskie.
Na czym polegają pary walutowe?
Pojęcie pary walutowej funkcjonuje przede wszystkim na rynku walutowym Forex. Sprzedaż lub kupno jednej waluty oznacza pozbycie się innej waluty, dlatego przy obrocie walutami posługujemy się terminem pary walutowej i wygląda ona np. tak USD/PLN. Oznacza ona, ile złotówek zapłacisz za jednego dolara.
Na parę walutową składają się:
- waluta bazowa — to ta, która jest podawana na pierwszym miejscu w parze walutowej. Jeżeli chcesz kupić euro za złotówki, to para, którą będziesz obserwować to EUR/PLN.
- waluta kwotowana — to druga w parze waluta i to w niej będzie wyceniona transakcja z walutą bazową, której chcesz dokonać. Dla przykładu z EUR walutą kwotowaną będzie PLN. W złotówkach będzie pokazane, ile zapłacisz za 1 euro.
Sprawdź aktualne kursy walut Forex.
Co wpływa na kurs waluty?
Na kurs walutowy ma wpływ wiele czynników związanych przede wszystkim z polityką i gospodarką kraju. W związku z tym wpływ na wartość waluty mają:
- Podaż i popyt — jeżeli jakaś waluta jest często wykorzystywana w obrocie międzynarodowym, to automatycznie będzie na nią większy popyt na rynku i jej wartość będzie wyższa.
- Jak jest prowadzona polityka pieniężna państwa — zwłaszcza pod kątem wysokości stóp procentowych.
- PKB państwa — świadczy o sile gospodarki kraju, a co za tym idzie, również jej waluty.
- Poziom inflacji — bezpośrednio oddziałuje na spadek wartości waluty.
Poza wymienionymi czynnikami na waluty wpływają też utrzymywanie w określonej ilości rezerw przez bank centralny państwa. Rezerwy odpowiadają za umocnienie lub osłabienie krajowej waluty.
Poznając czynniki, które mają wpływ na transakcje walutowe, to już wiesz, dlaczego inwestowanie w waluty wiąże się z obserwowaniem wiadomości ekonomicznych. Pomagają one inwestorom przewidywać, jak zachowają się kursy walut na rynku Forex.
Gdzie można kupić waluty?
Jeżeli chcesz kupić dowolną walutę obcą, to możesz ją znaleźć w kilku miejscach. W zależności od tego, gdzie ją kupisz, będzie zależało, ile za nią zapłacisz. W związku z tym waluty zagraniczne kupisz w:
- kantorze stacjonarnym,
- kantorze internetowym,
- banku.
Z najwyższymi cenami walut spotkasz się w bankach. Zakup jest wygodny w przypadku zapłaty raty za kredyt w obcej walucie, ale nie jest tani. Zdecydowanie lepiej wypadają pod tym kątem kantory stacjonarne. Kursy wymiany są niższe, ale sama transakcja wymaga od nas znalezienia odpowiedniej placówki.
Kursy walutowe w kantorach internetowych i w kantorach bankowych będą najbardziej korzystne. Tylko warto zwrócić uwagę czy taka firma działa legalnie w internecie i ma odpowiednie uprawnienia nadane przez Komisję Nadzoru Finansowego.
Zachęcamy do przeczytania naszego poradnika jak i gdzie wymienić walutę?
Waluty fiat kontra kryptowaluty
Czasy się zmieniają i coraz częściej wykorzystujemy do płatności karty płatnicze, przelewy itp. Już coraz rzadziej używamy fizycznych banknotów i monet. Czy w takim razie funkcje walut przejmą kryptowaluty, które są w pełni cyfrowymi pieniędzmi? Czas pokaże.
Teraz przyjrzyjmy się, czym różnią się waluty fiat od kryptowalut. Wśród różnic możemy wymienić:
- Kryptowaluty są niezależne od systemu bankowego. Natomiast za emisję walut fiat odpowiadają banki centralne, a na nie wpływają rządy kraju.
- Waluty fiducjarne nie mają ograniczonej podaży. Emitent może swobodnie dodrukować pieniądze, jeżeli będzie taka potrzeba, a co za tym idzie, wpływa na walutę inflacja. Kryptowaluty mają ograniczoną podaż i nie da się ich wyprodukować więcej. W związku z tym ich wartość nie zależy od polityki danego państwa.
- Dzięki wykorzystaniu technologii blockchain kryptowaluty zapewniają bezpieczeństwo przeprowadzanych transakcji. Nie można wykonać dwóch tych samych operacji i nie można ich cofnąć lub anulować.
Jednak zarówno tradycyjne waluty, jak i kryptowaluty mają jedną cechę wspólną. Nie mają żadnego zabezpieczenia wartości. Ich wartość zależy od zaufania użytkowników, społeczeństwa, czy jak w przypadku krypto, po prostu spekulacji.
Waluta jest jednym z fundamentalnych elementów współczesnej gospodarki. Ciężko sobie wyobrazić, że nagle miałaby zniknąć i wrócilibyśmy do wymiany barterowej. Na koniec zapamiętaj, że waluta to powszechnie akceptowany środek płatniczy na określonym obszarze lub w konkretnym państwie. Jest ona wykorzystywana do wymiany handlowej oraz przechowuje wartość, co ma istotne znaczenie dla instytucji finansowych i inwestorów.