Schemat Ponziego – piramida finansowa również w świecie kryptowalut

schemat Ponziego - piramida finansowa
Źródło: DALL-E

Piramida finansowa i schemat Ponziego to sposoby na wyłudzenie oszczędności od inwestorów. Czy jesteś w stanie rozpoznać oszustwo i nie dać się omamić szybkim zarobkiem? W tym artykule przyjrzymy się na przykładach czym jest schemat Ponziego, piramidy finansowej i jak nie dać się wciągnąć w uczestnictwo w piramidzie finansowej.

Czym jest piramida finansowa?

Piramida finansowa to nielegalny model biznesowy, którego zyski zależą od wpłat nowych uczestników. Wszystko opiera się na hierarchii, która wyglądem przypomina piramidę. U góry są osoby, które zarabiają najwięcej, a na dole jest dużo nowych klientów. To oni nieświadomie napędzają to oszustwo. Sam schemat działania jest prosty, póki można rekrutować, to są pieniądze.

Pozyskiwane w ten sposób środki nie są nigdzie inwestowane, tylko przekazywane do organizatora i menadżerów. Kiedy brakuje osób, które chcą dołączyć do struktury, piramida upada.

Cechami charakterystycznymi dla piramidy finansowej są:

1. Obietnica wysokich zysków w krótkim czasie, które nie są osiągalne dla innych inwestycji.
2. Nacisk na rekrutację nowych członków.
3. Pozyskane środki są przeznaczane na wypłaty dla osób z wyższych poziomów, a nie pomnażane.

Czym jest schemat Ponziego i jak działa?

Schemat Ponziego został wymyślony przez Charlesa Ponziego na początku XX wieku w Stanach Zjednoczonych. Jest to specyficzny rodzaj piramidy finansowej, który polega na stworzeniu z pozoru legalnej instytucji finansowej. Firma oferuje z instrument finansowy, który pozwala w krótkim czasie otrzymać wysoki zwrot z inwestycji. Jednak tak naprawdę jest bezwartościowy.

Dlatego na początku nie wiesz, że masz do czynienia z oszustwem, bo nie wygląda to na klasyczną piramidę. System działa tak długo, póki jest stały dopływ nowych członków. Nowi inwestorzy nie zdają sobie sprawy, że ich pieniądze są wypłacane wcześniej zwerbowanym osobom.

Historia powstania schematu Ponziego

Zaczęło się od tego, że Ponzi przybył w 1903 roku do Bostonu z Włoch. Liczył na lepsze życie, a na start miał zaledwie 2,5 dolara. Na początku pracował w różnych miejscach, aż w końcu trafił do Montrealu w Kanadzie. Tam poznał Luigiego Zarossi, który prowadził swój bank. Banco Zarossi oferował wysokie oprocentowanie lokat bankowych, które opierało się na wyłudzeniach.

W ten sposób Ponzi poznał system spłacania obecnych klientów kolejnymi inwestorami. Niedługo później interes upadł. Zarossi uciekł do Meksyku, a Ponzi po raz pierwszy został pozbawiony wolności za sfałszowanie czeku.

Po wyjściu z więzienia znowu próbował sił w różnych zawodach. Aż pewnego dnia dostał w liście otrzymanym z Hiszpanii Międzynarodowy Kupon na Odpowiedź (z ang. International Reply Coupon – IRC). Ten kupon można było wymieniać na znaczki pocztowe na list zagraniczny. Okazało się, że można nich zarobić, bo europejskie IRC były tańsze niż amerykańskie znaczki.

Tak Charles Ponzi założył firmę, która oferowała 50% zwrotu z inwestycji co 45 dni. Było to 10 razy więcej, niż oferowały ówczesne banki. W krótkim czasie rosła liczba klientów i agentów, którzy oferowali niewiarygodny zysk. Jednak w tym czasie popyt na IRC i znaczki pocztowe nie powiększał się. Ponziego wydał współpracownik, który opisał w prasie, że firma wcale nie ma 7 milionów dolarów depozytów. W ten sposób inwestorzy stracili 15 milionów dolarów, a Ponzi wylądował w więzieniu.

Jak rozpoznać piramidę finansową?

Aby nie dać się oszukać, warto wiedzieć, na co zwracać uwagę, nim zdecydujesz się wpłacić pieniądze na pozornie atrakcyjną inwestycję. To, co powinno zapalić u Ciebie czerwoną lampkę ostrzegawczą to:

1. Wysoki i szybki zysk bez dużego ryzyka.
2. Wysokie opłaty za uczestnictwo w systemie. Szczególnie widoczne w marketingu wielopoziomowym (MLM).
3. Presja czasu, żeby jak najszybciej zainwestować, żeby skorzystać z okazji.
4. Ograniczona możliwość wypłaty pieniędzy, wysokie progi minimalne i długi czas oczekiwania.
5. Brak przejrzystej dokumentacji o prowadzonej działalności firmy.
6. Brak realnego aktywa lub usługi, które ma generować zysk. Wypłaty pochodzą od nowych uczestników systemu.
7. Model biznesowy opiera się na hierarchii. Osoby znajdujące się na kolejnych poziomach piramidy zarabiają więcej.

Nie każdy marketing wielopoziomy jest zły. Jednak musi iść za nim produkt, który to potwierdzi oraz jasne zasady działania. Jednak nim zdecydujesz się na udział w takim przedsięwzięciu, to sprawdź opinie. Dowiesz się, jak na tę działalność patrzą inni, którzy już tego spróbowali.

Jak unikać oszustw finansowych?

Co w takim razie możesz zrobić, żeby uniknąć wciągnięcia jako kolejny uczestnik piramidy finansowej? Na początek bądź sceptyczny i miej ograniczone zaufanie do projektów, które oferują Ci wysoki zysk w krótkim czasie.

Nie zapomnij zweryfikować oferty i nie ulegaj presji czasu. Sprawdź opinie, dokumentacje, wyniki finansowe firmy itp. Sprawdź też informacje o zarządzie, bo powinny być one powszechnie dostępne dla każdego.

Jeżeli masz jakieś wątpliwości, to zawsze możesz skonsultować się z doradcą lub prawnikiem, który pomoże Ci w analizie przed podjęciem ostatecznej decyzji inwestycyjnej.

Przykłady piramid finansowych

Przygotowaliśmy również inne przykłady działań piramid finansowych i schematów Ponziego, które odbiły się echem na całym świecie. 

Z amerykańskiego podwórka można wskazać fundusz hedgingowy Madoffa. Bernard Madoff znany amerykański finansista i współzałożyciel NASDAQ stworzył własną piramidę. Oszukał ponad 13 tysięcy inwestorów, a straty sięgnęły 65 miliardów dolarów. W 2009 roku Madoff został skazany na 150 lat pozbawienia wolności.

W Polsce mieliśmy do czynienia z dwoma piramidami finansowymi. Pierwsza z nich Skyline działała w latach 90. Była to kopia niemieckiej piramidy World Trading System. Za opłatę w wysokości 2100 marek niemieckich można było osiągnąć wysokie zyski i dostać premie za rekrutacje nowych osób.

Druga polska piramida to Amber Gold, która działała od 2009 roku bez zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego. Oferowała lokaty na złoto, srebro i platynę z oprocentowaniem w wysokości 16,5% rocznie. W 2012 roku firma ogłosiła upadłość. W toku postępowania ustalono, że straty inwestorów wynosiły około 850 milionów złotych.

Również w świecie kryptowalut mogą działać piramidy finansowe. Firma OneCoin Ltd. założona w 2014 roku przez Ruję Ignatovą (znana jako CryptoQueen) wprowadziła na rynek kryptowalutę OneCoin, która miała przebić Bitcoina. Jednak od początku biznes opierał się na marketingu wielopoziomowym i schemacie Ponziego. OneCoin miał prywatny blockchain, który był przeciwieństwem innych krypto, które działają publicznie i w sposób zdecentralizowany. Aby dostać prawo do wydobywania OneCoina, trzeba było wykupić specjalny pakiet edukacyjny. Co więcej, mogłeś dostać większą prowizję, jeżeli zaprosiłeś kolejne osoby.

OneCoin był bezwartościowy, bo jego wartość ustalała sama firma, a nie popyt. W 2017 roku biznes upadł wraz z wydaniem oskarżenia i nakazem aresztowania wydanym przez Sąd Okręgowy Stanów Zjednoczonych. Inwestorzy stracili prawie 4 miliardy dolarów, a Ruja rozpłynęła się w powietrzu i znalazła się na liście najbardziej poszukiwanych zbiegów Europolu.

@OneCoinOfficial / YouTube

Czy można bezpiecznie inwestować na giełdzie?

Każda inwestycja oznacza ryzyko. Dlatego nie ma czegoś takiego jak bezpieczne inwestycje. Za to ryzyko utraty kapitału może być mniejsze lub większe. Możesz minimalizować ryzyko straty na giełdzie poprzez:

1. Dywersyfikację swojego portfela inwestycyjnego, czyli poprzez kupowanie różnych instrumentów finansowych oraz z różnych branż. Możesz inwestować w akcje, obligacje, czy surowce.
2. Zdobywanie wiedzy. Im większą masz wiedzę i doświadczenie w inwestowaniu, tym rozważniej podejmujesz decyzje finansowe.
3. Inwestuj tyle, ile jesteś gotów stracić. Nie przeznaczaj całych oszczędności na handel na giełdzie. Poza tym unikaj pożyczania pieniędzy na inwestycje.
4. Określ, ile jesteś gotów maksymalnie stracić i nie przekraczaj tego poziomu.
5. Ustal długoterminową strategię. Inwestowanie w długim terminie przynosi większe zyski niż krótkoterminowe spekulacje.

Podsumowanie

Schemat Ponziego i piramida finansowa to biznesy, które są nastawione na wykorzystywanie nieświadomych ludzi. Kuszą szybkim i wysokim zyskiem, jednak nie mają realnej wartości. Dlatego warto poznać, jak rozpoznać większość piramid finansowych i jak ich unikać. Pamiętaj, że każda inwestycja jest związana z ryzykiem. Jednak możesz to ryzyko minimalizować m.in. poprzez swoją edukację.