Źródło: Pete Linforth / Pixabay
W erze postępującej cyfryzacji niezbędne jest zwiększanie bezpieczeństwa klientów i ich środków pieniężnych. Dlatego firmy zajmujące się finansami i kryptowalutami są zobowiązane przepisami krajowymi do przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu. W tym artykule poznasz, czym jest procedura KYC oraz AML/CFT, dowiesz się, kto ma obowiązek ich stosowania, a także jak to wygląda w przypadku rynku kryptowalut.
Czym jest KYC (Know Your Customer)?
KYC to akronim od Know Your Customer (z ang. poznaj swojego klienta) i oznacza procedurę, która ma na celu identyfikację i weryfikację tożsamości klienta. Taki proces jest wdrażany przez podmioty z branży finansowej, gdzie istnieje ryzyko prania brudnych pieniędzy oraz finansowania działań terrorystycznych.
W praktyce procedura KYC obejmuje następujące kroki:
- Gromadzenie podstawowych danych klienta, takich jak dane osobowe (imię i nazwisko, data urodzenia, miejsce zamieszkania, PESEL itp.).
- Potwierdzenie tożsamości danego klienta poprzez przedstawienie dokumentu tożsamości np. dowodu osobistego lub paszportu.
- Ocena ryzyka działań klientów pod kątem analizy skąd pochodzą pieniądze i jaki jest cel wykonywanych transakcji, żeby zapobiegać praniu pieniędzy.
- Monitorowanie wykonywanych transakcji i wykrywanie nielegalnych działań.
- Zgłaszanie podejrzenia do odpowiednich organów państwowych.
- Prowadzenie dokumentacji o klientach.
Procedury związane z poznaniem klienta i dokładnym potwierdzeniem jego tożsamości, to tak naprawdę część większego procesu, jakim jest AML.
Na czym polega procedura AML (Anti-Money Laundering)?
Stosowanie procedury AML (to skrót od angielskiego Anti-Money Laundering) odnosi się do regulacji prawnych, które mają na celu ograniczenie ryzyka prania pieniędzy i opłacania działań terrorystycznych. Instytucjami obowiązanymi do wdrożenia AML są te firmy, które mają styczność z wykonywaniem płatności, doradztwem podatkowym i wysokimi kwotami pieniędzy. Są to tzw. środki bezpieczeństwa finansowego, które wprowadzają np. banki, firmy płatnicze, czy platformy obrotu kryptowalutami.
Obszarem działań, do których AML odnosi się to:
- Identyfikacji klienta według KYC.
- Stworzenie profilu ryzyka danego klienta (tzw. Client Due Diligence).
- Obserwowanie wykonywanych przez klienta transakcji.
- W przypadku osób, które wykonują wątpliwe transakcje, to automatycznie są blokowane przez system i niezwłocznie zgłaszane do odpowiednich służb.
- W zakresie AML jest również gromadzenie danych, ich dokumentowanie oraz przeprowadzanie audytów, które weryfikują wdrożone procedury.
Na podstawie tych kroków i obowiązujących w danym kraju przepisów, każda firma wprowadza własne wytyczne i procedury wewnętrzne. Dlatego poszczególne etapy mogą się różnić pomiędzy usługami finansowymi, z których korzystasz.
Czym jest CFT?
Wraz z pojęciem AML pojawia się skrót CFT (z ang. Countering the Financing of Terrorism), czyli przeciwdziałanie finansowaniu terroryzmu. To zestaw regulacji, które skupiają się na wykrywaniu, zapobieganiu oraz blokowaniu transakcji płatniczych, które służą finansowemu wspieraniu działań terrorystycznych.
Z tego względu, że AML i CFT mają podobny cel, to są ze sobą łączone, żeby monitorować potencjalne zagrożenia. W Polsce regulacje te określa jedna ustawa z 2018 r. Dzięki takiemu rozwiązaniu system finansowy jest chroniony, a zarazem ułatwia ściganie osób powiązanych z prowadzeniem interesów wspierających terroryzm.
Takie działania wymagają współpracy na poziomie międzynarodowym pomiędzy krajami i globalnymi instytucjami. Dlatego o taką współpracę dba przede wszystkim organizacja FATF (z ang. Financial Action Task Force). To Grupa Specjalna ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy, która ustala światowe standardy. Poza tym ważną rolę odgrywają również Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) oraz Unia Europejska (UE).
Szczególnie ważnym dokumentem jest Rezolucja 1373 przyjęta 28 września 2001 r. To odpowiedź na ataki terrorystyczne na World Trade Center z 11 września 2001 r. Ta rezolucja nakłada na wszystkie państwa członkowskie takie obowiązki jak:
- Współpraca międzynarodowa w celu wymiany informacji i zwalczaniu terroryzmu.
- Zapobiegania finansowania terroryzmu.
- Wprowadzenie przepisów prawnych, które nakładają kary za zbieranie lub przekazywanie pieniędzy na działalność na działalność terrorystyczną.
Kto ma obowiązek przeprowadzania procedury KYC i AML/CFT?
W Polsce obowiązek wdrożenia procedury KYC w ramach przepisów AML określa Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Według tego dokumentu instytucje, które są zobowiązane do wdrożenia ustawy AML to:
- banki krajowe i oddziały banków zagranicznych,
- spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe,
- instytucje płatnicze i pieniądza elektronicznego,
- firmy inwestycyjne i banki powiernicze,
- osoby i domy prowadzące działalność maklerską,
- fundusze inwestycyjne i towarzystwa funduszy inwestycyjnych,
- giełdy i inne firmy powiązane z rynkiem regulowanym (w tym giełd kryptowalut),
- zakłady ubezpieczeń i pośrednicy ubezpieczeniowi,
- kantory i lombardy,
- notariusze,
- adwokaci,
- doradcy podatkowi,
- księgowi i biura rachunkowe,
- pośrednicy nieruchomości,
- operatorzy pocztowi,
- przedsiębiorcy zajmujący się grami hazardowymi,
- fundacje, stowarzyszenia i inni przedsiębiorcy przyjmujący lub dokonujący płatności w gotówce przekraczającej 10 000 euro,
- firmy zajmujące się skrytkami sejfowymi,
- galerie sztuki, domy aukcyjne i inni przedsiębiorcy zajmujący się obrotem dziełami sztuki i antykami,
- instytucje pożyczkowe.
AML i KYC w kryptowalutach
W przypadku kryptowalut przepisy dotyczące AML i KYC ciągle się rozwijają, dlatego bywają niejednoznaczne. Zwłaszcza że jest to rynek szczególnie narażony na pranie pieniędzy, to wymaga odpowiedniej procedury dostosowanej do ryzyka. Wynika to przede wszystkim z decentralizacji rynku i możliwości wykonywania anonimowych transakcji pomiędzy osobami fizycznymi.
Firmy odpowiedzialne np. za platformy do handlu kryptowalutami nie mają gotowych i wystandaryzowanych rozwiązań, jeżeli chodzi o KYC. Dlatego dopasowują o siebie to, co np. jest stosowane w bankach. Dlatego w praktyce giełdy kryptowalut korzystają np. z:
- Sprawdzania dokumentów, żeby ustalić tożsamość swoich klientów.
- Wykorzystania technologii rozpoznawania twarzy i porównania ze zdjęciem z dokumentu tożsamości.
- Weryfikowania adresu z dokumentów takich jak faktura za abonament, żeby potwierdzić miejsce zamieszkania.
Procedury KYC i AML są kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa w handlu kryptowalutami. Weryfikacja tożsamości użytkowników oraz monitorowanie transakcji pomagają zapobiegać oszustwom i praniu pieniędzy, co jest istotne w kontekście rosnącej popularności kryptowalut na całym świecie.
Sprawdź, jak łatwo założysz konto na selfie.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Czy KYC jest obowiązkowe?
W Polsce proces KYC obowiązkowo mają mieć wprowadzone firmy, które podlegają Ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Dlatego KYC dotyczy m.in. instytucji finansowych (w tym giełd kryptowalut), towarzystw ubezpieczeniowych, banków, czy instytucji pożyczkowych.
Ile trwa weryfikacja KYC?
Weryfikacja tożsamości klientów zgodnie z zasadami KYC trwa od kilku minut do kilku dni. Czas ten zależy od samej instytucji oraz od ilości klientów i dokumentów do sprawdzenia.
Na czym polega weryfikacja AML/CFT?
Weryfikacjach w ramach AML dotyczy zarówno identyfikacji klienta i jego tożsamości, jak i monitorowanie transakcji przez instytucję finansową, żeby wykrywać podejrzane zachowania. Później są one gromadzone i wysyłane do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF).
Jaka jest różnica pomiędzy AML a KYC
Procedura KYC jest częścią procesów AML w instytucji finansowej. Firma na początek ma obowiązek zidentyfikować i poznać swojego klienta. Natomiast AML skupia się na monitorowaniu transakcji finansowych, żeby wychwytywać nieprawidłowości świadczące o praniu pieniędzy i innych nielegalnych działaniach.