Źródło: Tima Miroshnichenko / Pexels
Hawala to system, który jest powszechnie stosowany m.in. na Bliskim Wschodzie i w Azji Południowej. Pozwala przesyłać pieniądze tam, gdzie banków nie ma. Z tego artykułu dowiesz się, jak działa ten system, czy jest legalny i jaki ma związek z terrorystami.
Co to jest system hawala?
Hawala to nieformalny system finansowy, który potocznie nazywany jest również jako "niewidzialne banki". Podstawą jego działania jest zaufanie pomiędzy klientami a pośrednikami. Dzięki temu osoba mieszkająca w Europie może wysłać pieniądze do rodziny mieszkającej na Bliskim Wschodzie, czy Afryce.
Okazuje się, że do przesyłania pieniędzy nie jest potrzebny bank, czy inna instytucja finansowa. Co więcej, taki przekaz pieniężny może dotrzeć do odbiorcy szybciej niż tradycyjny przelew międzybankowy.
Ten system przekazywania pieniędzy powstał w Indiach. Pierwsze zapiski na jego istnieniu pochodzą z XIV wieku. Służył on przede wszystkim kupcom podróżującym Jedwabnym Szlakiem. W ten sposób ograniczali przewożenie wysokich sum pieniędzy. Było to niebezpieczne ze względu na częste rabunki.
Do dzisiaj transfery pieniędzy poza bankami funkcjonują na Bliskim Wschodzie, w Północnej Afryce i Indiach.
Jak działa system hawala w porównaniu do systemu bankowego?
Hawala po arabsku oznacza przekaz. Nie ma tutaj zewnętrznej kontroli i zarejestrowanych działalności. System działa na podstawie zaufania do brokera (tzw. hawalador). Nie jest potrzebne prowadzenie skrupulatnej dokumentacji księgowej. Jedyną opłatą jest naliczenie wyższego kursu waluty podczas wymiany jej w docelowym kraju. W ten sposób pośrednik pobiera prowizję dla siebie.
Niegdyś osoby, które chciały skorzystać z takich przekazów pieniężnych, dostawały kwitek. Obecnie wystarczy kod PIN. Reszta jest podawana za pośrednictwem nowoczesnych komunikatorów.
W praktyce wygląda to tak, że:
- Osoba, która chce zlecić przesłanie pieniędzy, kontaktuje się z pośrednikiem ze swojego regionu. Przekazuje pieniądze i adres odbiorcy. W zamian dostaje kod PIN niezbędny do odbioru.
- Hawaladarzy kontaktują się ze sobą i ustalają szczegóły transferu.
- Zlecający przekazuje odbiorcy, pod jakim adresem odbierze pieniądze i jaki kod ma podać.
- Odbiorca udaje się do hawaladara w swoim mieście. Podaje hasło i może odebrać pieniądze, od których pobierana jest prowizja.
Charakterystycznymi cechami systemu hawala jest szybkość, anonimowość i brak formalności. Natomiast społeczność hawaladarów rozlicza się pomiędzy sobą na podstawie kwot netto.
Sprawdź ranking kont walutowych i znajdź najlepszą ofertę dla siebie.
Hawala a finansowanie terroryzmu
Za pomocą hawali dokonywano między innymi transferów pieniędzy na przygotowanie ataków na World Trade Center i Pentagon w 2001 r. Dlatego że ten system dzięki swojej anonimowości pozwala na pranie brudnych pieniędzy. Islamskie organizacje terrorystyczne dzięki niemu mogą działać po cichu.
Kraje Zachodu takie jak Ameryka, czy Niemcy próbują walczyć z ukrytą bankowością muzułmańską. W końcu pozwala ona na opłacanie terrorystów, handel ludźmi, czy przemyt narkotyków. Nawet w Polsce policji udaje się namierzyć terrorystów, którzy przesyłają gotówkę z wykorzystaniem hawali. Takie zatrzymanie miało miejsce m.in. w 2020 r. we Wrocławiu.
W ten sposób pieniądze trafiają do takich krajów jak Iran, Syria, Pakistan, czy Irak. Jednak nie wszystkie przelewy hawalą muszą dotyczyć od razu finansowania zamachów terrorystycznych. Wielu imigrantów korzysta z hawali, żeby szybko wysłać pieniądze do domu rodzinnego, gdzie tradycyjnego banku nie ma.
Czy hawala jest legalna?
Przesyłanie pieniędzy za pomocą hawali w większości krajów jest czynem nielegalnym. Wynika to z międzynarodowych przepisów dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu. Potocznie nazywana ustawą o AML wdrażają wszelkie instytucje finansowe w Polsce i na całym świecie. Są to m.in. firmy takie jak banki, kantory stacjonarne i kantory internetowe.
Te arabskie niewidzialne banki mają to do siebie, że służbom ciężko namierzyć grupy hawaladarów. Kiedy już to się uda, to wszelkie dokumentacje księgowe są szyfrowane i szybko niszczone. Bardzo trudno jest ustalić nadawcę i odbiorcę przesyłanych pieniędzy.
Choć hawala nie jest częścią tradycyjnego systemu finansowego, to jednak odgrywa dużą rolę w obrotach pieniężnych w Indiach, czy Pakistanie. W 2002 r. odbyła się nawet konferencja w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, żeby ustalić, jak społeczności muzułmańskie mogą uregulować ten system finansowy. Jednak jest to trudne zadanie i do tej pory nie ma w tym zakresie większych sukcesów.