Analitycy wykresów studiują ruchy cen, aby rozpoznać powtarzające się formacje i osiągnąć zyski, gdy schemat ponownie się pojawi. Techniczna analiza (ang. Technical Analysis) to sztuka łączenia heurystyk psychologii rynku z matematycznymi narzędziami graficznymi.
Wykresy słupkowe
Większość analityków pracuje na wykresach słupkowych, na których przedstawione są najwyższe i najniższe ceny oraz ceny otwarcia i zamknięcia.
Open – cena otwarcia,
High – najwyższa cena,
Low – najniższa cena,
Close – cena zamknięcia.
Formacje na wykresach odzwierciedlają przypływy chciwości i strachu, jakim ulegają inwestorzy. Każdy słupek cenowy dostarcza informacji na temat układu sił pomiędzy bykami i niedźwiedziami. Cena otwarcia na słupku dziennym lub tygodniowym jest odzwierciedleniem opinii amatorów. Amatorzy są szczególnie aktywni na początku tygodnia i wcześnie rano.
Zakupy lub sprzedaże dokonywane na początku sesji przez amatorów kreują emocjonalne ekstremum, od jakiego ceny oddalają się później w trakcie dnia. Na rynkach byka ceny często osiągają tygodniowe minimum cenowe w poniedziałek lub we wtorek, gdy amatorzy realizują zyski. Następnie ceny zwyżkują, ustanawiając nowy szczyt w czwartek lub piątek. Na rynkach niedźwiedzia tygodniowe maksimum przypada na poniedziałek lub wtorek, a nowe minimum wyznaczane jest pod koniec tygodnia. Ceny zamknięcia na dziennych i tygodniowych słupkach są z reguły wynikiem transakcji zawieranych przez zawodowych inwestorów. Oni właśnie stają się bardziej aktywni pod koniec sesji. W tym czasie wielu z nich także realizuje zyski, aby nie przejść z otwartą pozycją na następny dzień. Zawodowcy jako grupa zwykle grają przeciw amatorom. Jeżeli ceny zamknięcia są wyższe od cen otwarcia oznacza to, że zawodowcy są prawdopodobnie nastawieni bardziej optymistycznie, niż amatorzy. Warto grać z zawodowcami przeciwko amatorom.
Początki sesji handlowych - Trading View
Szczyt każdego słupka reprezentuje maksymalny poziom siły byków w określonym czasie. Najniższy punkt każdego słupka reprezentuje maksymalną siłę niedźwiedzi. Ostatnia zmiana ceny w każdym słupku odsłania wynik batalii rozegranej przez byki i niedźwiedzie. Odległość pomiędzy szczytem, a najniższym punktem każdego słupka odsłania stopień natężenia konfliktu pomiędzy bykami i niedźwiedziami.
Analiza wykresów świecowych
Ja jednak jestem zwolennikiem wykresów świecowych i na nich opieram swoje analizy. Japońscy inwestorzy zaczęli stosować swoje wykresy prawie 200 lat przed pojawieniem się pierwszych analityków w Ameryce. Może dlatego wykresy te nazywamy, wykresami świec japońskich. Na wykresach świecowych, zamiast słupków pojawiają się rzędy świec z knotami na obu końcach. Korpus każdej świeczki przedstawia odległość pomiędzy ceną otwarcia i ceną zamknięcia. Jeżeli cena zamknięcia jest wyższa niż otwarcia, korpus świeczki jest biały. Jeżeli cena zamknięcia jest niższa niż otwarcia, korpus świeczki jest czarny. Używa się również kolorów (odpowiednio) zielonego i czerwonego.
Korpus: odległość między ceną otwarcia i zamknięcia,
Knoty (cienie): najwyższy i najniższy poziom danego okresu.
| Kolor korpusu | Znaczenie |
|---|---|
| Zielony/Biały | zamknięcie > otwarcie |
| Czerwony/Czarny | zamknięcie < otwarcie |
Najważniejsza cena:
Dzienna i tygodniowa cena zamknięcia odzwierciedla siłę zawodowych inwestorów.
Popularne formacje:
Hammer, Inverted Hammer,
Morning Star, Evening Star,
Doji, Marubozu, Spinning Top.
Szczyt górnego knota pokazuje najwyższą cenę dnia, a najniższy punkt dolnego knota to dołek danego dnia. Większość analityków na wykresach świecowych uznaje za stosunkowo nieistotne ceny dnia, najwyższe i najniższe. Koncentrują się na relacji pomiędzy cenami otwarcia i zamknięcia oraz formacjach utworzonych przez kilka kolejnych świec. Ogólnie przyjmuje się za najważniejszą cenę dnia- cenę zamknięcia. Na wykresach widzimy często poziomy, do których rynek dochodzi i cofa się lub odwrotnie, spada i zaczyna odbijać w górę. Są to tak zwane poziomy oporu i wsparcia. One definiują właśnie trend horyzontalny. Dość łatwo można to ocenić spoglądając na wykres świecowy, wyznaczając przy korpusach świec (jak największej ilości świec) do jakich poziomów ceny się zbliżały i zmieniały swoje poziomy. To czas dla graczy kupujących chwilową słabość rynku przy poziomach wsparcia i sprzedający gdy ceny dochodzą do poziomu oporu. Tak zwany trend horyzontalny pojawia się bardzo często i jest łatwy do zdiagnozowania na wykresach dziennych. Większość czasu rynki poruszają się właśnie w trendach horyzontalnych. Wsparcie zaznaczamy sobie na wykresie jako linię poziomą, łączącą kilka dołków cenowych. Opór zaś zaznaczamy linią poziomą łącząca kilka szczytów. Lepsze efekty można osiągnąć przeprowadzając linię wsparcia i oporu przez granice stref konsolidacji, a nie przez ekstremalne ceny. Główne poziomy wsparcia i oporu powodują odwrócenie trendów. Im dłużej ceny przebiegają w strefie konsolidacji , tym wybicie z tej strefy będzie bardziej dynamiczne. Po takim wybiciu w jedną lub w drugą stronę, poziomy wsparcia stają się oporem, gdy wybicie następuje dołem i odwrotnie, gdy wybicie następuje w górę poziom oporu zamienia się w poziom wsparcia. Tę dynamikę powoduje kilka rodzajów zleceń tzn. zamykają się zlecenia obronne STOP LOSS, otwierają się zlecenia z limitem kupna (w przypadku wybicia w górę) i zlecenia z limitem sprzedaży (w przypadku wybicia dołem) z konsolidacji. Bardzo często zdarzają się również tzw. fałszywe wybicia i są one zgubne dla wielu amatorów, ale zawodowcy bardzo je lubią. Widać to również na wykresach, gdy ceny wychodzą na chwilę po wybiciu z konsolidacji i szybko do niej wracają. Trend horyzontalny trwa wówczas nadal i te same poziomy oporu i wsparcia pozostają w grze.
Identyfikacja trendów
Gdy już uda nam się już zidentyfikować trend, zauważymy wówczas, że na wykresie dziennym pojawia się w przypadku trendu wzrostowego znacząco więcej świec tzw. wzrostowych, wówczas gdy cena zamknięcia dnia jest wyższa od ceny otwarcia. To może nas utwierdzać w przekonaniu, że prawidłowo czytamy wykresy. Pomocne okaże się również narysowanie linii trendu. Najprostszym przykładem jest wykres, który porusza się powyżej linii nachylonej pod kątem w okolicach 45 stopni. To nam ułatwia zadanie, ponieważ trend jest łagodny (tzn. łagodnie wzrostowy) lub łagodnie spadkowy, gdy korpusy świec znajdują się poniżej linii spadkowej.
Tradin View - trend spadkowy i wzrostowy PKN ORLEN D1
Rynki funkcjonują w kilku ramach czasowych równocześnie. Mogą wówczas pojawiać się zarówno sygnały kupna i sprzedaży w zależności od interwału czasowego uwzględnionego na wykresie. I tak na przykład trend tygodniowy, może być nadal wzrostowy, a świece na wykresie dziennym pokazują nam trend spadkowy. Znaczy to, że pojawia się korekta głównego trendu i należy ją wykorzystać do zajęcia pozycji długiej tzn. na wzrost, oczywiście gdy parametry przez nas założone są spełnione w niższej skali czasowej (na wykresie dziennym, a najlepiej na wykresie czterogodzinnym). Reasumując im dłuższa rama czasowa, tym większe znaczenie ma linia trendu. Wstępna linia trendu jest wyznaczana przez jedynie dwa punkty. Po pewnym czasie musimy linie trendu weryfikować i wyznaczać tak, aby jak najwięcej punktów stycznych łączyła. Cztery lub pięć punktów stycznych świadczy o tym, że dobrze narysowaliśmy linie trendu i trend jest też dobrze przez nas zanalizowany. Przełamanie takiej linii, może oznaczać zmianę trendu i należy wówczas zachować wzmożoną ostrożność i nie wyprzedzać sygnałów transakcyjnych. Zawsze inwestuj zgodnie z linią trendu narysowaną na wykresie. W czytaniu wykresów pomoże nam również, nakreślanie linii kanału, równoległej do linii trendu i używaj jej jako poziomu, przy którym należy realizować zyski. Kanał składa się z dwóch równoległych linii, pomiędzy którymi zawarte są ceny. Bardzo często dobrze narysowane kanały na wykresie są nam bardzo pomocne, ponieważ wielu inwestorów lubi grać w tzw. kanale cenowym.
Poziomy wsparcia i oporu
Rynki często poruszają się w trendzie horyzontalnym, odbijając się od poziomów:
Wsparcie: łącz dołki kilku świec,
Opór: łącz szczyty kolejnych świec.
Tradin View - Wsparcie i opór KGHM D1
Tip: Rysuj linie przez strefy konsolidacji (grupy korpusów), nie przez pojedyncze ekstrema — to zwiększa precyzję.
Mechanika wybicia:
Po wybiciu z konsolidacji stop-losy obronne (zawarte na granicy strefy) wywołują gwałtowne ruchy.
Poziomy wsparcia i oporu zamieniają się miejscami przy wybiciach dołem/górą.
Fałszywe wybicia (fakeouts) często detronizują amatorów, podczas gdy profesjonaliści potrafią je wykorzystać.
Luki cenowe
Trading View WIG 1h
Na wykresach często pojawiają się tzw. luki cenowe. Powstają wtedy gdy ceny zaczynają skakać w odpowiedzi na niespodziewaną dysproporcję zleceń kupna i sprzedaży. Niepokojąca informacja lub inna bardzo ważna informacja, często powoduje powstanie luki. Można podzielić je na cztery grupy: luki zwykłe, luki startu, luki kontynuacji i luki wyczerpania. Trzeba je rozróżniać, ponieważ każda z nich ma inne znaczenie. Luki zwykłe są szybko zamykane i ceny wracają do wnętrza luki w ciągu kilku dni. Są one najmniej przydatne do gry na giełdzie. Luka startu, pojawia się wtedy, gdy przy dużym wolumenie ceny opuszczają strefę konsolidacji i rozpoczynają nowy trend. Zwykle po wystąpieniu luki startu trendu wzrostowego przez kilka dni z rzędu, ceny osiągają nowe szczyty, a po luce startu trendu spadkowego, następuje seria nowych dołków. Luka kontynuacji pojawia się pośrodku silnego trendu. Ceny nadal osiągają nowe szczyty lub nowe dołki, a luka pozostaje niezapełniona. Sygnalizuje to przypływ nowych sił wśród grupy dominującej na rynku. Luka wyczerpania występuje wtedy, gdy ceny nie osiągają nowych szczytów w trendzie wzrostowym, ani nowych dołków w trendzie spadkowym. Luki wyczerpania pojawiają się w końcowej fazie trendu.
Najlepsze praktyki
Poznaliśmy dziś kilka informacji jak czytać wykresy. Zawsze spoglądaj i analizuj wykresy w wyższym interwale czasowym, a decyzję podejmuj w niższym interwale. I tak gdy na wykresie czytamy, że trend tygodniowy jest wzrostowy, to decyzję wejścia w pozycję „kupno” zrealizuj na niższym interwale tzn. dziennym lub najlepiej czterogodzinnym. Bądź cierpliwy i wykorzystuj zawsze korektę do wejścia na rynek, bo to może ochronić cię przed większymi stratami.
Analiza wielointerwałowa: główny kierunek na wyższym, decyzja na niższym.
Stop Loss i Take Profit: ustawiaj zlecenia obronne pod wsparciem i nad oporem.
Kombinacja sygnałów: formacje, poziomy i wolumen dla potwierdzenia.
Zarządzanie emocjami: plan profitów i strat z góry.
Podsumowanie
Prawidłowe czytanie wykresów łączy barowe i świecowe wskazówki z analizą linii trendu, kanałów oraz luk cenowych. Testuj strategie na danych historycznych i zawsze stosuj reguły zarządzania ryzykiem.
Disclaimer: Materiał ma charakter edukacyjny i nie stanowi porady inwestycyjnej.