Źródło: Pexels / Pixabay
Niewiele osób myśli o tym, co zrobią ich najbliżsi w momencie, gdy ich zabraknie. Co się stanie z ich majątkiem? Pieniędzmi na koncie? Czy bliska osoba będzie mogła skorzystać ze środków na rachunku, czy też bank odmówi ich wypłaty?
Odpowiedź jest niby prosta: odbędzie się postępowanie spadkowe i majątek zostanie podzielony. Ale to może potrwać, szczególnie gdy rodzina nie żyje w dobrych stosunkach.
Po to, by uniknąć takich sytuacji, powstała dyspozycja na wypadek śmierci posiadacza rachunku. Dzięki niej upoważniona przez Ciebie osoba szybko i bez problemu wypłaci pieniądze z Twojego konta, nie czekając na wyniki postępowania spadkowego.
- Co to jest dyspozycja wkładem na wypadek śmierci?
- Gdzie można zrobić zapis na wypadek śmierci?
- Co ma pierwszeństwo: dyspozycja na wypadek śmierci, testament czy dziedziczenie ustawowe?
- Ile wynosi dyspozycja na wypadek śmierci?
- Kogo można upoważnić do wypłaty środków w ramach dyspozycji wkładem na wypadek śmierci?
- Jak złożyć dyspozycję wkładem na wypadek śmierci?
- Jak wypłacić pieniądze z tytułu dyspozycji na wypadek śmierci?
Co to jest dyspozycja wkładem na wypadek śmierci?
Dyspozycja na wypadek śmierci to nic innego jak zapis w banku lub SKOK-u, kto i ile pieniędzy po Twojej śmierci może podjąć z Twojego konta. Odbywa się bez zbędnych formalności i oczekiwania na decyzję sądu w sprawie postępowania spadkowego. Nie trzeba również oczekiwać na otwarcie testamentu (który przecież można próbować podważyć).
Dyspozycja na wypadek śmierci ma swoje podstawy prawne. Jej kwestia dotycząca banków została uregulowana w ustawie Prawo Bankowe, art. 56. Natomiast dyspozycja w SKOK-ach regulowana jest przez zapisy art. 14 Ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.
Gdzie można zrobić zapis na wypadek śmierci?
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci może zostać złożona przez posiadacza rachunku w dowolnym banku lub SKOK-u, w którym dana osoba posiada określone produkty finansowe.
Dyspozycję wkładem na wypadek śmierci złożysz, jeśli masz w banku lub SKOK-u:
Rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy ROR, czyli zwykłe konto osobiste. Nie może to być konto wspólne (sprawdź nasz ranking kont osobistych)
Konto oszczędnościowe.
Rachunek terminowej lokaty oszczędnościowej.
Czy dyspozycję wkładem na wypadek śmierci można zrobić w kilku bankach jednocześnie?
Jak najbardziej. Nic nie stoi na przeszkodzie, by posiadacz rachunku wydał kilka dyspozycji na wypadek śmierci w różnych bankach, o ile oczywiście posiada w nich konta lub lokaty. Warto też wspomnieć, że beneficjentami dyspozycji mogą być zupełnie różne osoby.
Przykład
Posiadacz rachunku wydał dyspozycję wkładem na wypadek śmierci w banku A, gdzie ma jedno konto. Osoba wskazana do wypłaty środków to małżonka. Posiadacz złożył także drugą dyspozycję na wypadek śmierci w banku B, gdzie ma konto oszczędnościowe. Tym razem upoważnił do wypłaty pieniędzy po swojej śmierci syna i córkę.
Co ma pierwszeństwo: dyspozycja na wypadek śmierci, testament czy dziedziczenie ustawowe?
W odniesieniu do konta bankowego i pieniędzy na nim zgromadzonych najważniejsza jest dyspozycja wkładem na wypadek śmierci. Ma ona pierwszeństwo zarówno przed testamentem, jak i dziedziczeniem ustawowym.
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci jest wyłączona ze spadku. Spadkobiercy nie mogą domagać się zwrotu środków otrzymanych w ramach realizacji złożonej dyspozycji. Chyba, że zostanie przekroczona dozwolona kwota.
Przykład:
Zrobiłeś zapis na wypadek śmierci na swoim koncie na córkę Marię na kwotę 100.000 zł. Po Twojej śmierci Maria poszła do banku i wypłaciła tę kwotę. Nikt z pozostałej rodziny, kto uczestniczy w postępowaniu spadkowym (np. Twój współmałżonek czy inne dzieci), nie może dochodzić od Marii czy banku zwrotu wypłaconej kwoty.
Co ma pierwszeństwo przed dyspozycją na wypadek śmierci?
Zwrot nienależnie pobranych świadczeń. Na przykład: ZUS wypłacił emeryturę, ale dana osoba zmarła i jej część musi zostać zwrócona.
Również zwrot kosztów pogrzebu ma pierwszeństwo przed dyspozycją na wypadek śmierci. Osoba, która przedstawi w banku faktury za poniesione koszty pogrzebu, otrzyma wypłatę pieniędzy z rachunku zmarłego, niezależnie od tego, czy na tym koncie był złożony zapis na wypadek śmierci czy też nie.
Ile wynosi dyspozycja na wypadek śmierci?
To nie jest tak, że można mieć na koncie miliony i złożyć dyspozycję, by cała kwota z rachunku zmarłego została wypłacona w ramach dyspozycji na wypadek śmierci. Istnieje maksymalny limit, który obowiązuje dla wszystkich banków i SKOKów. Oznacza to, że jeśli składasz kilka dyspozycji w różnych instytucjach, to ich suma i tak nie może przekroczyć maksymalnej określonej przez przepisy kwoty.
Limit dyspozycji na wypadek śmierci w bankach:
Kwota dyspozycji na wypadek śmierci nie może być wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku. Jest ono ogłaszane w odstępach kwartalnych przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na stronie internetowej GUS.
Za I kwartał 2023 r. przeciętne wynagrodzenie wyniosło 7.178,30 zł. Czyli kwota dyspozycji wkładem na wypadek śmierci w chwili obecnej nie może przekroczyć 7.178,30 zł x 20 = 143.566 zł
Limit zapisu na wypadek śmierci posiadacza rachunku w SKOK-u
Jeśli podsiadasz konta czy lokaty w SKOK-ach, to maksymalny limit dyspozycji wkładem na wypadek śmierci właściciela rachunku to suma przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłaszanego przez Prezesa GUS, w okresie 5 lat kalendarzowych poprzedzających wypłatę.
Limit ten jest łączny dla wszystkich kont w różnych SKOK-ach.
Co, jeśli suma dyspozycji na wypadek śmierci przekroczy limit wypłat?
Jeśli wydasz kilka dyspozycji, a ich suma niestety przekroczyła dozwolony limit, to w takim wypadku pierwszeństwo ma ta dyspozycja, która została wydana jako ostatnia.
Co, jeśli na koncie nie ma takiej kwoty, jaka została wskazana w dyspozycji?
Banki przyjmują dyspozycje w różnych formach. Jedne chcą, by określić wypłatę kwotowo (np. 70.000 zł dla Kasi i 30.000 zł dla Zosi), a inne procentowo (np. 30% dla Maćka i 70% dla Joli). O ile sprawa z procentami jest prosta, o tyle możesz się zastanawiać, co się stanie, jeśli wydasz dyspozycję określoną kwotowo, a na koncie nie będzie tyle pieniędzy? Wtedy bank wypłaci środki proporcjonalnie. Kontynuując przykład: zrobiłeś zapis na 60.000 zł, ale na koncie w chwili Twojej śmierci jest jedynie 40.000 zł. Kasia miała dostać 70.000 zł, czyli 70%, a Zosia 30.000 zł, czyli 30% pieniędzy. Kasia ostatecznie otrzyma 28.000 zł, a Zosia 12.000 zł.
Kogo można upoważnić do wypłaty środków w ramach dyspozycji wkładem na wypadek śmierci?
Zapis na wypadek śmierci — dla kogo można go zrobić? Okazuje się, że niestety, nie jest on dla każdego.
Upoważnienie na wypadek śmierci posiadacza rachunku można złożyć jedynie na rzecz najbliższej rodziny. W ten sposób właściciel rachunku nie zabezpieczy wypłaty środków na rzecz nieformalnego partnera życiowego. Jeśli chce się przekazać pieniądze po śmierci na jego rzecz, pozostaje jedynie testament.
Kogo można upoważnić do pobrania pieniędzy w ramach dyspozycji na wypadek śmierci:
małżonka;
wstępnych, czyli rodziców i dziadków;
zstępnych, czyli dzieci i wnuki;
rodzeństwo.
Jak złożyć dyspozycję wkładem na wypadek śmierci?
W większości banków, aby złożyć dyspozycję wkładem na wypadek śmierci, będziesz musiał udać się do oddziału banku. Niektóre instytucje umożliwiają złożenie upoważnienia przez bankowość internetową.
Pracownik poprosi Cię o okazanie dokumentu tożsamości oraz podanie danych, niezbędnych do tego, by złożyć dyspozycję. Dlatego warto, byś przed wizytą w banku odpowiednio się przygotował.
Podpowiadamy: obecność osób, które chcesz upoważnić do otrzymania pieniędzy, nie jest wymagana. Wystarczy, że podasz komplet danych, niezbędnych do złożenia dyspozycji. Osoby wskazane nigdzie się nie podpisują, nie muszą mieć żadnych produktów w Twoim banku, ich obecność jest po prostu zbędna.
Jakie dane są potrzebne do złożenia upoważnienia na wypadek śmierci:
Twoje dane osobowe (imię, nazwisko, PESEL, dane dokumentu tożsamości, adres);
Numery rachunków, z których środki chcesz przeznaczyć na wypłatę w ramach dyspozycji po swojej śmierci. Nie musisz ich przygotowywać, pracownik banku ma pełny wgląd do Twoich produktów i razem ustalicie, do których rachunków czy lokat chcesz złożyć upoważnienie.
Dane osoby lub osób wskazanych w dyspozycji. Przed pójściem do banku musisz znać ich: imię, nazwisko, PESEL, imiona rodziców, data i miejsce urodzenia, adres zamieszkania. Podajesz także stopień pokrewieństwa i określasz, ile pieniędzy ma otrzymać dana osoba po Twojej śmierci.
Czy można zmienić dyspozycję na wypadek śmierci właściciela rachunku?
Jak najbardziej jest to możliwe. Masz możliwość zarówno modyfikacji złożonej już dyspozycji na wypadek śmierci, jak i jej odwołanie czy też złożenia kolejnej. Zazwyczaj wiąże się to z prowizją na rzecz banku.
W ostatnim przypadku pamiętaj, że wypłata środków w razie przekroczenia limitu nastąpi zgodnie z tym, co mówi dyspozycja wydana później.
Jak wypłacić pieniądze z tytułu dyspozycji na wypadek śmierci?
W tym celu należy udać się do placówki banku, w którym zmarły miał rachunek, na którym założył dyspozycję wkładem na wypadek śmierci.
Jakie dokumenty są potrzebne do wypłaty pieniędzy z dyspozycji na wypadek śmierci?
Musisz wziąć ze sobą:
swój dokument tożsamości;
dane osoby zmarłej (także PESEL i datę zgonu);
dokument potwierdzający zgon, np. akt zgonu czy odpis skrócony aktu zgonu;
jeśli posiadasz dyspozycję na wypadek śmierci w formie papierowej, którą przekazał Ci zmarły, również warto ją zabrać ze sobą do banku;
bank może poprosić o okazanie dokumentu, który potwierdza Twoje pokrewieństwo ze zmarłym lub też zechce, byś wypełnił oświadczenie o stopniu pokrewieństwa;
jeśli zmarły miał dyspozycje w innych bankach, bank może poprosić Cię o zaświadczenie o wysokości Twojego udziału.
Czy można wypłacić pieniądze z dyspozycji na wypadek śmierci, jeśli upoważnione jest dziecko?
Tak, jest to możliwe, W takim wypadku do banku musi udać się opiekun prawny osoby małoletniej (lub ubezwłasnowolnionej). Czasami niezbędna może okazać się zgoda sądu, jeśli suma wypłaty przekracza kwotę zwykłego zarządu.
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci — FAQ
Czy dyspozycja w banku na wypadek śmierci to darowizna?
Pieniądze otrzymane po śmierci właściciela rachunku w ramach upoważnienia na wypadek śmierci nie wchodzą do masy spadkowej. Jednak obowiązują dla nich przepisy podatkowe z ustawy o spadku i darowiźnie.
Zgodnie z jej zapisami, musisz zgłosić otrzymane w ramach dyspozycji środki do urzędu skarbowego w terminie sześciu miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego (czyli od dnia śmierci posiadacza rachunku). Nie zapłacisz podatku, ponieważ osobami upoważnionymi mogą być tylko osoby z pierwszej grupy podatkowej, a ta zwolniona jest od obowiązku zapłaty podatku w przypadku otrzymania środków ze spadku czy darowizny. Chyba że nie zgłosisz tego faktu w ciągu sześciu miesięcy — wtedy podatek musisz zapłacić.
Czy dyspozycja na wypadek śmierci wchodzi w skład masy spadkowej?
Nie, te pieniądze nie wchodzą w skład spadku po posiadaczu rachunku i postępowanie spadkowe ich nie obejmuje.
Kogo można upoważnić na wypadek śmierci?
Do wypłaty środków z rachunku po naszej śmierci można upoważnić najbliższą rodzinę, tj: małżonka, rodziców, dziadków, dzieci, wnuki oraz rodzeństwo.
Ile kosztuje dyspozycja na wypadek śmierci?
Zarówno złożenie dyspozycji, jak i jej modyfikacja, zazwyczaj wiąże się z koniecznością wniesienia opłaty na rzecz banku. Przykładowe opłaty:
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci w PKO BP kosztuje 25 zł.
15 zł — tyle kosztuje dyspozycja na wypadek śmierci w ING.
To, ile kosztuje dyspozycja na wypadek śmierci w Pekao S.A., zależy od tego, w jaki sposób ją złożysz. W placówce banku kosztuje to 20 zł, przez telefon 10 zł, a przez bankowość mobilną tylko 5 zł.
7 zł kosztuje dyspozycja wkładem na wypadek śmierci w Santander Bank Polska. Jest to koszt od dyspozycji za każdy rachunek. Oznacza to, że jeśli masz w banku ROR, konto oszczędnościowe i 3 lokaty, to musisz zapłacić 5x7 zł za upoważnienia.
Za darmo założysz dyspozycję wkładem na wypadek śmierci na rachunku w banku Millenium, Citi Handlowym, Credit Agricole, Alior Banku.
Czy pełnomocnik może wypłacić pieniądze z konta po śmierci jego posiadacza?
Pełnomocnictwo do konta to coś zupełnie innego niż dyspozycja wkładem na wypadek śmierci. Pełnomocnik podejmuje działania na koncie za życia posiadacza rachunku z domniemaniem, że robi to zgodnie z życzeniem i z wiedzą właściciela. Trzeba pamiętać o tym, że pełnomocnictwo wygasa wraz ze śmiercią posiadacza rachunku. Oznacza to, że pełnomocnik nie ma prawa pobrać pieniędzy z żadnego rachunku zmarłego. Jeśli to zrobi, będzie to niezgodne z prawem i można dochodzić zwrotu pieniędzy w sądzie.
Skąd bank wie, czy przekroczony został dopuszczalny limit dyspozycji?
Przyjęcie dyspozycji w banku dość często wiąże się z deklaracją, czy złożyłeś już jakiekolwiek inne dyspozycje w innych bankach, a jeśli tak, to w jakim banku i na jaką kwotę.
Zakładam nową lokatę — czy muszę modyfikować dyspozycję wkładem na wypadek śmierci?
To zależy od banku. W niektórych bankach np. w mBanku dyspozycja składana jest na konkretne numery rachunków, w tym lokat. W takim przypadku, jeśli zakładasz nowe konto czy lokatę i chcesz, by zostało objęte upoważnieniem na wypadek śmierci, musisz udać się do banku i zmodyfikować istniejącą już dyspozycję bądź założyć kolejną.
Jeśli natomiast bank nie wymaga podawania numerów kont podczas dokonywania zapisu na wypadek śmierci, oznacza to, że wypłata pieniędzy w ramach upoważnienia nastąpi ze wszystkich ROR-ów, kont oszczędnościowych i lokat danego posiadacza rachunku.
Czy można złożyć dyspozycję na wypadek śmierci do wspólnego konta lub lokaty?
Nie, konta i lokaty wspólne, czyli mające więcej niż jednego właściciela (nie mylić z pełnomocnikiem) nie mogą zostać objęte dyspozycją wkładem na wypadek śmierci.