Źródło: Ideogram
Każdy z nas chyba tego doświadczył: masz w portfelu uszkodzony banknot i co z nim teraz zrobić? Skleić? Wyrzucić? Wymienić? A jeśli tak, to gdzie wymienić uszkodzony banknot?
Na szczęście sprawa nie wygląda tragicznie. Uszkodzone banknoty waluty polskiej można bez większych problemów wymienić na nowe.
Zniszczony banknot — jakie uszkodzenia są akceptowane?
Podstawą prawną, która reguluje kwestie, jaki uszkodzony banknot można wymienić, reguluje Zarządzenie nr 31/2013 Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wymiany znaków pieniężnych, które wskutek zużycia lub uszkodzenia przestają być prawnym środkiem płatniczym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.
Zauważ, że zarządzenie dotyczy tylko waluty polskiej, czyli złotówek, które są pełnoprawnym środkiem płatniczym w Polsce.
Banknoty porwane, nadpalone
Pieniądze mogą się podrzeć, mogą także zostać nadpalone. Mogą się postrzępić. Wymianie podlegają banknoty, które spełniają poniższe warunki:
- Banknot zachował od 45 do 75 proc. powierzchni banknotu w jednym fragmencie:otrzymasz połowę jego wartości nominalnej. Czyli np. za 100 zł dostaniesz 50 zł.
- Banknot, który zachował ponad 75% powierzchni w jednym kawałku lub został porwany na nie więcej niż dziewięć części, ale masz je wszystkie (czyli masz 100% banknotu, tylko że w częściach): otrzymasz pełną wartość nominalną. Rzecz jasna, wszystkie fragmenty muszą pochodzić z tego samego banknotu.
A jeśli banknot zachował mniej niż 45 procent swojej powierzchni? No cóż, już z nim nic nie zrobisz. To bezwartościowy kawałek papieru. Możesz go zanieść do banku, który odeśle go do NBP, a NBP po upływie 6 miesięcy go zniszczy. Albo po prostu zachowaj go na pamiątkę, będzie mniej zachodu.
Oto przykłady:
Masz banknot przerwany na pół i masz obie części, niczego nie brakuje: zostanie wymieniony na taki sam.
Posiadasz tylko połowę banknotu, druga się zgubiła: dostaniesz połowę jego wartości.
Masz banknot, w którym został urwany tylko róg: dostaniesz 100% zwrotu.
Masz tylko jeden fragment banknotu, 1/5: nie dostaniesz nic.
Czy uszkodzony banknot musi być sklejony?
Niekoniecznie. Może, ale wcale nie musi. Możesz go zanieść do wymiany w kawałkach. Tak będzie nawet lepiej, niż miałbyś go próbować samodzielnie skleić zwykłą taśmą i przez przypadek jeszcze bardziej uszkodzić. Banki mają specjalne taśmy do sklejania porwanych pieniędzy.
Banknoty poplamione, wyprane, zużyte, stemplowane, z napisami
Nie zawsze uszkodzony banknot oznacza, że jest porwany. Czasami zdarzy się „pranie brudnych pieniędzy”, kiedy to zapomnimy o pieniądzach w kieszeni i wrzucimy je do pralki. Niektóre banknoty przeszły bardzo długą drogę i wyglądają, jakby je pies przeżuł i żaden sklep ich nie chce przyjąć, o wpłatomacie nie wspominając. Czasami zdarza się coś wylać na pieniądze. Nierzadko otrzymujemy banknot, na którym ktoś coś napisał albo przybił jakiś stempel.
Co wtedy?
Idziemy i go wymieniamy. Jeśli banknot jest w jednym fragmencie, jest czytelny i pracownik banku może dokonać oceny, czy jest autentyczny, nie będzie z wymianą większych problemów. Otrzymasz 100% jego wartości nominalnej.
Gdzie wymienić uszkodzony banknot na nowy?
Wymiana uszkodzonych banknotów w NBP
Bez problemu możesz wymienić banknoty w oddziale Narodowego Banku Polskiego. Jednak takich oddziałów na cały kraj jest niewiele.
Uszkodzone banknoty polskie możesz także przesłać listownie do NBP, a równowartość (100% lub 50%, w zależności od powierzchni zachowanego banknotu) otrzymasz na podane przez Ciebie konto bankowe. Łączna wartość uszkodzonych banknotów nie może przekroczyć 2000 zł. Do koperty dołączasz także wniosek o wymianę zużytych lub uszkodzonych banknotów, który znajdziesz na stronie internetowej NBP.
Kopertę z wnioskiem i banknotami wysyłasz bezpośrednio do centrali NBP na adres:
Narodowy Bank Polski,
Departament Emisyjno-Skarbcowy
ul. Świętokrzyska 11/21
00-919 Warszawa
z dopiskiem: „DES – wymiana”.
Sprawdź aktualne kursy walut NBP
Wymiana uszkodzonych banknotów w banku
Każdy bank działający w Polsce jest zobowiązany dokonać wymiany banknotu złotówkowego pod warunkiem, że ma więcej niż 45% pierwotnej powierzchni w jednym fragmencie, możliwe jest rozpoznanie jego nominału i nie zachodzi podejrzenie co do jego autentyczności.
Inna sprawa, że wymiana uszkodzonych banknotów w pierwszym lepszym banku wcale nie jest sprawą prostą. Nieraz pracownicy banków odsyłają taką osobę do banku, w którym ma ona rachunek osobisty. Powód? Problemy z rozliczeniem wewnętrznym takiej operacji. Banki mają swoje procedury obrotu gotówkowego. Czasami dochodzi do takich sytuacji, że bez transakcji w systemie sejf kasjera w ogóle nie może zostać otwarty. I jak wtedy dokonać takiej wymiany? Kolejna kwestia: jeśli kasjer się pomyli i źle oceni pozostałą powierzchnię i wypłaci Ci za dużo (np. uzna, że 75% jest w jednym kawałku, a okaże się, że było to tylko 70% - wypłacił Ci 100%, a powinien 50%), to za manko odpowiada z własnej kieszeni. Pal licho, jeśli to jest 10 zł. Najwyżej będzie musiał dopłacić 5 zł. A przy 100 zł? 200 zł? Lub 500 zł?
A więc: niby można dokonać wymiany w kasie dowolnego banku, a w praktyce bywają z tym spore problemy.
Jeśli masz wybór, najprościej będzie udać się po prostu do swojego banku i tam dokonać wymiany lub wręcz wpłaty zniszczonego banknotu na konto. Kasjer zajmie się już resztą formalności, związanych z odesłaniem banknotu do NBP.
Co, jeśli bank nie chce wymienić uszkodzonego banknotu?
A co, jeśli nie masz żadnego oddziału swojego banku w pobliżu? Pozostaje Ci jedynie iść do dowolnego banku, zażądać wymiany, a w razie, gdyby Twoja dyspozycja nie chciała zostać zrealizowana:
- Powołać się na zarządzenie nr 31/2013 Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 17 grudnia 2013 r. w którym jest mowa, że banki mają obowiązek przyjmować zniszczone banknoty, niezależnie od tego, czy jesteś klientem danego banku, czy nie.
- W razie dalszych problemów poprosić kierownika i złożyć reklamację.
W przypadku, gdy pracownik banku ma problem np. z rozpoznaniem autentyczności banknotu lub nie jest w stanie oszacować, ile go zostało, powinien przyjąć od Ciebie banknot, wypełnić wniosek o wymianę zużytych lub uszkodzonych banknotów i wysłać do NBP.
Zużyte lub uszkodzone monety — co z nimi zrobić?
To też na pewno znasz: niektóre monety są już tak „dojechane”, że nie chcą ich przyjmować w sklepie. Mogą być skorodowane, wytarte, odbarwione, uszkodzone mechanicznie czy też popisane.
Na szczęście je również można wymienić.
- Otrzymasz 100% wartości monety, jeśli jest ona w całości lub jest rozłączona na dwa elementy (rdzeń i pierścień) pochodzące z tej samej monety.
- Otrzymasz 50% wartości monety, jeśli zachował się tylko jeden element: rdzeń lub pierścień.
Gdzie je wymienić? Tak samo, jak w przypadku banknotów: w oddziale NBP lub dowolnego banku w Polsce.
Wymiana zniszczonego euro i innych walut w Polsce — czy da się wymienić zniszczone banknoty innej waluty?
W internecie, jak to w internecie: znajdziesz odpowiedzi na to pytanie, ale skrajnie różne. Jedne źródło podaje, że wymienisz zniszczone euro w NBP, inne: że nie. Jak jest naprawdę? Zapytaliśmy u źródła, czyli w NBP. Oto odpowiedź:
Odpowiedź z NBP na pytanie o wymianę uszkodzonych banknotów walut obcych
Jasno z niej wynika, że NBP przyjmuje i wymienia tylko i wyłącznie zniszczone banknoty polskie. Walutę obcą można wymienić w banku ją emitującym, w przypadku euro: w EBC.
Niektóre kantory stacjonarne skupują zniszczone euro czy inne waluty obce. Ale wcale nie muszą — tak więc zależy to tylko i wyłącznie od polityki danego kantoru. Możesz próbować zapytać.
A jeśli nikt nie wymieni Ci zniszczonego banknotu innej waluty? Co wtedy? Najlepiej będzie poczekać na zagraniczny wyjazd i zrobić to na miejscu. Lub też poprosić o to kogoś, kto akurat jedzie za granicę.